ⓒ KBS News

Khoảng 170.000 di vật văn hóa của bán đảo Hàn Quốc đã bị đưa ra nước ngoài do nạn cướp bóc và ăn trộm trong suốt những giai đoạn đầy biến động của lịch sử bán đảo, như các cuộc ngoại xâm, thời kỳ đô hộ của thực dân Nhật Bản và chiến tranh Triều Tiên (1950-1953). Chúng ta cùng tìm hiểu một sự kiện mà trong đó hai miền Nam-Bắc đã chung tay tìm kiếm và hồi hương một tài sản văn hóa từ nước ngoài. Bia kỷ niệm chiến thắng Pukkwan (Bắc Quan) đã bị binh lính thực dân Nhật đưa tới Nhật Bản năm 1905 trong cuộc chiến tranh Nga-Nhật, và phải sau 100 năm, tấm bia này mới được đưa trở lại bán đảo Hàn Quốc. 

Bị đánh cắp bởi binh lính Nhật năm 1905

Bia Pukkwan, vốn đánh dấu chiến thắng trước quân xâm lược Nhật Bản trong cuộc Binh biến Nhâm Thìn (Imjinwoeran, 1592-1598), đã bị binh lính Nhật đưa đến Nhật Bản năm 1905. Năm 1978, tấm bia tái xuất trong lịch sử khi một chuyên gia về lịch sử Nhật Bản người Hàn Quốc có tên là Choi Seo-myeon tiết lộ rằng nó đang được giữ tại đền Yasukuni. Một phong trào đã được phát động nhằm đưa tấm bia trở lại bán đảo Hàn Quốc. Ban quan lý đền Yasukuni, vốn không chịu trao trả tấm bia bất chấp các nỗ lực hối thúc liên tiếp, đã thay đổi thái độ năm 2004 khi 40 nhóm phi chính phủ (NGO) của Hàn Quốc và Nhật Bản thành lập một tổ chức nhằm hồi hương bia Pukkwan.

Thỏa thuận trao trả bia Pukkwan ngày 12/10/2005

Vào ngày 1/3/2005, sau khi đền Yasukuni tuyên bố sẽ trao trả tấm bia nếu một thỏa thuận với Bắc Triều Tiên được thông qua, Chủ tịch tổ chức Phật giáo Hàn-Nhật đã gặp các quan chức đứng đầu ngôi đền để thảo luận vấn đề. Các nhóm dân sự đã có được lời hứa đầy giá trị từ Nhật Bản sau 27 năm nỗ lực. Điều này cũng đã thúc đẩy Chính phủ Hàn Quốc đề xuất đối thoại với miền Bắc. 

Quan hệ liên Triều thời điểm đó rất căng thẳng, chủ yếu do vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên. Tuy nhiên, tháng 4/2005, hai miền đã tổ chức hội đàm cấp cao tại Indonesia lần đầu tiên sau 5 năm kể từHội nghị thượng đỉnh liên Triều năm 2000. Nghị trình của cuộc họp là việc hồi hương bia đá Pukkwan từ Nhật Bản vốn đã được hai bên nhất trí. Theo sau lễ ký kết thỏa thuận chính thức ngày 12/10/2005, hành trình hồi hương của tấm bia đã bắt đầu.

Vượt qua ranh giới quân sự liên Triều ngày 1/3/2006

Bia kỷ niệm chiến thắng Pukkwan đã về tới Sân bay quốc tế Incheon lúc 4 giờ 30 phút chiều ngày 20/10/2005 và được đưa tới triển lãm tại Bảo tàng quốc gia Hàn Quốc ở thủ đô Seoul. Hai miền Nam-Bắc đã tổ chức hội đàm cấp Bộ trưởng vào tháng 12/2005 và nhất trí trao trả bia đá Pukkwan về nguyên quán tại tỉnh Bắc Hamgyong của Bắc Triều Tiên.Vì vậy, bia kỷ niệm chiến thắng Pukkwan đã rời Seoul và vượt qua biên giới tới Bắc Triều Tiên ngày 1/3/2006. Vào lúc 11 giờ sáng, một buổi lễ đã được tổ chức tại thị trấn vùng biên Gaesung, miền Bắc, để đánh dấu việc chuyển giao tấm bia. Khoảng 50 quan chức miền Bắc và 150 quan chức miền Nam đã tham dự. 

Được Bắc Triều Tiên xếp hạng là Báu vật quốc gia số 193

Bia Pukkwan đã được di chuyển về nguyên quán tại huyện Kilju, tỉnh Bắc Hamgyong, Bắc Triều Tiên. Sau đó, phía miền Bắc đã khôi phục hoàn toàn tấm bia và xếp hạng là Báu vật quốc gia số 193. Việc trao trả bia kỷ niệm chiến thắng Pukkwan nhờ có sự hợp tác liên Triều đã mở ra một chương mới cho các phong trào tương tự nhằm hồi hương các di vật văn hóa từ nước ngoài. Hy vọng rằng nỗ lực đầu tiên trong hợp tác liên Triều trên có thể được tiếp tục trong tương lai, để các di sản quý giá có thể trở lại quê nhà ở bán đảo Hàn Quốc.