Ngày 8/1, Bộ Tư pháp Hàn Quốc đã công bố quyết định điều chỉnh nhân sự đối với 32 cán bộ cấp cao Viện Kiểm sát. Đợt cải tổ lần này có thể tóm tắt thành hai điểm chính. Thứ nhất, đợt cải tổ thể hiện rõ mâu thuẫn sâu sắc giữa Bộ Tư pháp và Viện Kiểm sát. Thứ hai, Bộ Tư pháp đã thay thế toàn bộ “đội ngũ tham mưu” của Viện trưởng Viện Kiểm sát tối cao Yoon Seok-yeol.

Các vị trí chủ chốt bị thay thế

Trước đó, tranh cãi đã nổ ra giữa Bộ Tư pháp và Viện Kiểm sát tối cao xoay quanh quy trình lấy ý kiến của Viện trưởng Viện Kiểm sát tối cao, một thủ tục cần thiết trước khi điều chỉnh nhân sự. Dù vẫn chưa đạt được thỏa thuận, Bộ Tư pháp đã công bố luôn quyết định điều chỉnh nhân sự vào 7 giờ 30 phút tối 8/1. Quy mô đợt cải tổ được đánh giá lớn hơn nhiều so với “nhu cầu thực tế”. Lý do điều chỉnh nhân sự lần này là nhằm lấp 8 vị trí Công tố viên trưởng và cao hơn đang bị bỏ trống. Tuy nhiên, tổng số người trong danh sách thay đổi nhân sự của Bộ Tư pháp lên tới 32 cán bộ, trong đó có 5 người được thăng chức lên Công tố viên trưởng hoặc Viện trưởng Viện Kiểm sát cấp cao, 22 người bị thuyên chuyển công tác. Đặc biệt, Bộ Tư pháp đã thay thế toàn bộ “ban tham mưu” của Viện trưởng Viện Kiểm sát tối cao Yoon Seok-yeol. Giới chuyên gia nhận định đợt cải tổ lần này rõ ràng mang tính chất “kỷ luật” đối với các hoạt động điều tra quá mức của Viện Kiểm sát tối cao nhắm vào phe cầm quyền thời gian qua. Một nhân vật trọng tâm là ông Han Dong-hoon, Giám đốc Bộ phận điều tra chống tham nhũng Viện Kiểm sát tối cao, bị điều chuyển làm Phó Viện trưởng Viện Kiểm sát cấp cao thành phố Busan. Ông Han từng chỉ huy công tác điều tra những nghi ngờ liên quan tới các thành viên gia đình cựu Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk, và nghi ngờ Phủ Tổng thống đột ngột dừng thanh tra đối với cựu Phó Thị trưởng Busan. Một nhân vật đáng chú ý khác là ông Park Chan-ho, Giám đốc Bộ phận điều tra an ninh, từng chịu trách nhiệm điều tra nghi ngờ Phủ Tổng thống can thiệp vào cuộc bầu cử Thị trưởng Ulsan, bị điều chuyển đến làm Viện trưởng Viện Kiểm sát đảo Jeju. Viện trưởng Viện Kiểm sát khu vực Trung Seoul Bae Seong-bum, người tiến hành điều tra toàn diện nghi ngờ về các thành viên gia đình cựu Bộ trưởng Cho Kuk, được thăng chức làm Viện trưởng Viện Pháp vụ, tương đương chức Viện trưởng Viện Kiểm sát cấp cao. Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định đây rõ ràng là một quyết định “giáng chức”, vì vị trí Viện trưởng Viện Pháp vụ ít quan trọng hơn. 

Lập trường của Bộ Tư pháp

Bộ Tư pháp nhấn mạnh đã lựa chọn những nhân sự phù hợp dựa vào ba nguyên tắc nhân quyền, dân sinh và pháp trị, để đổi mới bộ máy tổ chức Viện Kiểm sát. Bộ đã “trọng dụng” những công tố viên xuất sắc hàng đầu, nhưng chưa được đánh giá đúng năng lực trong thời gian qua. Trên thực tế, Bộ Tư pháp đã loại bỏ những công tố viên thân cận với Viện trưởng Yoon khỏi các vị trí quan trọng. Điều này cho thấy Bộ Tư pháp đã đứng ra ngăn cản quyết liệt Viện trưởng Yoon Seok-yeol tiến hành điều tra nhắm vào phe cầm quyền. 

Trong thời gian qua, nội bộ Viện Kiểm sát giải thích những cuộc điều tra này nhằm làm sáng tỏ các hành vi tiêu cực, không có ngoại lệ với bất cứ ai. Tổng thống Moon Jae-in khi bổ nhiệm Viện trưởng Yoon Seok-yeol cũng đã yêu cầu ông này không kiêng nể, tiến hành điều tra triệt để đối với tất cả các hành vi tiêu cực, phạm pháp của những nhân vật quyền lực. Sau đó, Viện Kiểm sát dưới sự lãnh đạo của Viện trưởng Yoon đã tiến hành điều tra quyết liệt đối với cựu Bộ trưởng Tư pháp Cho Kuk, khiến ông Cho phải từ chức chỉ 35 ngày sau khi được bổ nhiệm. Cùng với đó, Viện Kiểm sát còn chĩa “mũi dao” điều tra đối với một loạt nghi ngờ liên quan tới Phủ Tổng thống, trong đó có nghi vấn can thiệp bầu cử.

Lập trường của chính giới

Phe cầm quyền chỉ trích Viện Kiểm sát đang lạm dụng quyền lực, điều tra quá mức nhằm phản đối có tổ chức, ngăn chặn kế hoạch cải cách Viện Kiểm sát mà Chính phủ xúc tiến. Việc Tân Bộ trưởng Tư pháp Choo Mi-ae công bố quyết định cải tổ bộ máy Viện Kiểm sát chỉ 6 ngày sau khi nhậm chức được phân tích là dựa theo “mong muốn” của Phủ Tổng thống. 

Phe đối lập đang phản đối hết sức quyết liệt, cho rằng đợt cải tổ nhân sự vừa rồi có vấn đề về cả nội dung và quy trình. Đảng Hàn Quốc tự do chỉ trích đợt cải tổ này rõ ràng là một “vụ ném bom nhằm xóa tội” đối với các nghi ngờ liên quan tới phe cầm quyền, và lên án Bộ trưởng Choo đã lạm dụng chức quyền.