ⓒYONHAP News

Viện Kiểm sát khu vực Trung Seoul ngày 1/9 đã khởi tố không bắt giam một số quan chức tập đoàn Samsung, trong đó có Phó Chủ tịch Lee Jae-yong, xoay quanh nghi ngờ về quá trình thừa kế quyền kinh doanh trái phép. Ngày 26/6, Ủy ban thẩm định điều tra thuộc Viện Kiểm sát tối cao đã khuyến nghị Viện Kiểm sát khu vực Trung Seoul dừng điều tra, không khởi tố ông Lee. Tuy nhiên, Viện Kiểm sát vẫn quyết định khởi tố.

 

Khởi tố

Viện Kiểm sát cáo buộc ba nghi ngờ với Phó Chủ tịch Lee, gồm hành vi giao dịch bất chính vi phạm Luật thị trường vốn, thao túng giá thị trường, và biển thủ. Viện Kiểm sát cho rằng phải truy cứu trách nhiệm pháp lý với ông Lee, vì ông này là người đứng sau toàn bộ nghi ngờ về quá trình thừa kế trái phép quyền kinh doanh tập đoàn Samsung, cũng là người được hưởng lợi lớn nhất. Viện Kiểm sát quyết định khởi tố ông Lee sau khi cân nhắc tính chất nghiêm trọng của vụ việc và dựa trên chứng cứ rõ ràng, nhằm giải tỏa nghi ngờ cho người dân.

 

Trước đó, ông Lee từng bị tòa án sơ thẩm tuyên bố 5 năm tù giam trong vụ bê bối bà Choi Soon-sil thao túng quyền điều hành quốc gia dưới thời Chính phủ cựu Tổng thống Park Geun-hye năm 2017, sau đó được tòa phúc thẩm tuyên án treo. Tuy nhiên, ông Lee và các quan chức Samsung lại bị Viện Kiểm sát triệu tập điều tra vào năm 2018 sau khi có tố giác của các tổ chức dân sự về quá trình thừa kế phi pháp. Hãng điện tử Samsung, công ty xây dựng Samsung, Cơ quan hưu bổng quốc gia (NPS) đều đã bị khám xét do có liên quan tới nghi ngờ này.

 

Nghi ngờ thừa kế quyền kinh doanh trái phép

Viện Kiểm sát cáo buộc Bộ phận chiến lược tương lai của Samsung đóng vai trò chủ đạo trong vụ sáp nhập giữa công ty xây dựng Samsung và công ty công nghiệp Cheil năm 2015, nhằm giúp ông Lee Jae-yong thừa kế quyền kinh doanh với chi phí tối thiểu, đẩy mạnh quyền lực chi phối của ông Lee với tập đoàn. Thông qua vụ sáp nhập, ông Lee, khi đó sở hữu 23,2% cổ phần của công ty công nghiệp Cheil, thu được cả cổ phần của công ty xây dựng Samsung là công ty con của Samsung, từ đó nâng cao quyền lực chi phối với tập đoàn.

Viện Kiểm sát cho rằng trong quá trình này, phía Samsung đã có nhiều hành vi bất chính như tung thông tin giả, hối lộ trái phép để mua chuộc quyền biểu quyết của Cơ quan hưu bổng quốc gia nhằm hạ giá cổ phiếu của công ty xây dựng Samsung, nâng giá cổ phiếu của công ty công nghiệp Cheil. Cơ quan hưu bổng quốc gia là cổ đông lớn nhất của công ty xây dựng Samsung, đóng vai trò quyết định trong thương vụ sáp nhập công ty này với công ty công nghiệp Cheil. Viện Kiểm sát kết luận các hành vi phạm tội này là vô cùng nghiêm trọng, đi ngược lại mục đích của Luật thị trường vốn, gây rối loạn trật tự thị trường vốn. Mặc dù ông Lee Jae-yong khẳng định không hề biết các nội dung liên quan, nhưng Viện Kiểm sát đã thu thập được chứng cứ cho thấy ông này đã được báo cáo và phê chuẩn ở mỗi giai đoạn tiến hành.

 

Tranh cãi và triển vọng

Viện Kiểm sát khởi tố Phó Chủ tịch Samsung đã làm dấy lên tranh cãi về sự tồn tại của Ủy ban thẩm định điều tra Viện Kiểm sát tối cao. Ủy ban này ra mắt năm 2018 nhằm lắng nghe ý kiến của các chuyên gia bên ngoài, kiểm soát và ngăn chặn những hậu quả từ việc Viện Kiểm soát độc chiếm quyền khởi tố vụ án. Từ đó đến nay, Ủy ban này đã 10 lần họp và Viện Kiểm sát phần lớn đều chấp thuận khuyến nghị từ Ủy ban. Tuy nhiên, có hai trường hợp Viện Kiểm sát đi ngược lại khuyến nghị, trong đó có vụ án của ông Lee Jae-yong. Một số ý kiến chỉ trích Viện Kiểm sát sẽ không chấp thuận nếu khuyến nghị đó không đúng với đường lối của Chính phủ đương nhiệm, vô hình chung biến một tổ chức do chính Viện Kiểm sát lập ra để lắng nghe ý kiến bên ngoài trở nên vô giá trị. Một số ý kiến khác nêu ra nghi vấn về tính chuyên môn, công bằng của Ủy ban, cho rằng cần hoàn thiện về mặt chế độ để đảm bảo hiệu quả thẩm định điều tra của Ủy ban này.

Dự kiến quá trình xét xử sắp tới sẽ là cuộc đấu pháp lý quyết liệt giữa Viện Kiểm sát và Samsung. Phó Chủ tịch Lee nhấn mạnh vụ sáp nhập là một hoạt động kinh doanh hợp pháp, chỉ trích Viện Kiểm sát đã khởi tố ông một cách vô lý.