Nghe Menu Nghe nội dung
Go Top

Văn hóa

Tiềm năng của đàn tranh Gayageum Hàn Quốc trong mọi thời đại

#Âm điệu ngàn xưa l 2021-02-17

Âm điệu ngàn xưa

Tiềm năng của đàn tranh Gayageum Hàn Quốc trong mọi thời đại

Đặc trưng của âm nhạc truyền thống Hàn Quốc và âm nhạc phương Tây

Giống như âm nhạc phương Tây, âm nhạc truyền thống Hàn Quốc cũng có 12 âm, nhưng cao độ của cung bậc trong các âm của âm nhạc truyền thống Hàn Quốc lại khác với âm nhạc phương Tây. Âm nhạc truyền thống Hàn Quốc có lối chơi nhạc được gọi là Nonghyeon (Lộng huyền) hay Yoseong (Dao thanh), có nghĩa là người nghệ sĩ tấu đàn huyền cầm sẽ rung dây đàn, còn người nghệ sĩ chơi nhạc khí ống sẽ đung đưa nhạc cụ sau khi tạo âm để tạo nên âm thanh rung của nhạc cụ. Kỹ thuật tấu nhạc này gần giống với kỹ thuật rung giọng trong âm nhạc phương Tây, nhưng độ rung của âm lớn hơn rất nhiều nên một âm có thể đưa đẩy qua lại. Vì đặc tính này nên khó có thể tấu âm nhạc phương Tây bằng nhạc cụ truyền thống Hàn Quốc, hay tấu âm nhạc truyền thống Hàn Quốc bằng nhạc cụ phương Tây. Gần đây, nhạc cụ truyền thống Hàn Quốc đã liên tục được cải tiến để có thể tạo ra đa dạng cung bậc âm thanh. Nhờ khá quen với cung bậc của âm nhạc phương Tây nên giới nhạc công Hàn Quốc cũng dần quen với việc dùng nhạc cụ truyền thống chơi nhạc phương Tây. 

Daseureum là nhóm nhạc truyền thống nữ chuyên biểu diễn nhạc thính phòng. Nhóm được thành lập từ năm 1990, và đã có trên 30 năm hoạt động. Trong thời gian qua, Daseureum đã có nhiều hoạt động công diễn ở nước ngoài và luôn chơi một vài bản nhạc địa phương được công chúng bản địa mến mộ. Daseureum đã tập hợp các nhạc phẩm biểu diễn trong các chuyến công diễn ở hải ngoại và phát hành thành một đĩa nhạc, trong đó có nhạc phẩm “New York! New York”.


Đàn tranh Gayageum truyền thống và cải tiến

Tương truyền rằng đàn tranh 12 dây Gayageum ở Hàn Quốc là do vua Gasil (Gia Tất, hoặc còn được biết đến là Gia Thật) của vương quốc Gaya chế tác. Chí ít cho tới nay, đàn tranh Gayageum đã có trên 1500 năm lịch sử. Giống như đẽo thuyền độc mộc, người ta khoét thân cây gỗ ngô đồng thành bầu đàn, và mắc lên đó 12 sợi dây đàn được bện bằng tơ tằm. Từ cuối thời Joseon, đàn tranh 12 dây Gayageum bắt đầu được cải tiến khá đa dạng. Ví như cây đàn tranh Gayageum Sanjo có bầu đàn phía trên được làm bằng gỗ cây ngô đồng, bầu đàn phía dưới được làm bằng gỗ cây hạt dẻ, kích cỡ bầu đàn được thu nhỏ hơn đàn tranh Gayageum truyền thống nên có thể tấu những bản nhạc có nhịp điệu và tiết tấu nhanh. Sau này, đàn tranh Gayageum 12 dây truyền thống còn được cải tiến thành đàn tranh dây sắt Cheolgayageum, đàn tranh Gayageum 13 dây, 15 dây hay 17 dây. Ngày nay, giới nhạc công thường dùng đàn tranh Gayageum 25 dây khi diễn tấu âm nhạc sáng tác mới. Loại đàn tranh này có dây đàn được bện bằng tơ nhân tạo nên âm sắc nghe có phần không sâu lắng bằng đàn tranh có dây được bện bằng tơ tằm. Các nhạc phẩm sôi động, vui nhộn quen thuộc như “Hành khúc Thổ Nhĩ Kỳ” của nhạc gia Áo Wolfgang Amadeus Mozart, hay “Quizas! Quizas! Quizas” (Có lẽ! Có lẽ! Có lẽ) của nhà soạn nhạc Cuba Osvaldo Farres và “Besame Mucho” (Hãy hôn em thật nhiều) của nữ nghệ sĩ dương cầm Mexico Consuelo Velazquez đã được nhóm nhạc truyền thống Sukmyeong Gayageum hòa tấu bằng đàn tranh Gayageum 25 dây rất thành công. Sukmyeong Gayageum là nhóm nhạc truyền thống có các thành viên là sinh viên nữ hệ cao học chuyên ngành đàn tranh Gayageum thuộc trường Đại học nữ Sukmyeong. Về sau này có khá nhiều nhóm nhạc diễn tấu chủ yếu bằng đàn tranh Gayageum 25 dây được thành lập, trong số này có thể kể đến nhóm nhạc truyền thống Baekje Gayageum nối tiếng với nhạc  phẩm “Honey Honey” của Abba. Giờ đây ở Hàn Quốc, các nhạc công âm nhạc truyền thống cũng hay diễn tấu các bản nhạc đại chúng hoặc nhạc phim đương đại, nhưng nhạc Jazz vẫn là dòng nhạc được họ ưa chuộng hơn cả. Có lẽ là vì nhạc Jazz được biểu diễn ngẫu hứng, tự do nên có phần dễ dung hòa hơn với âm nhạc truyền thống Hàn Quốc.

Trong số các nhạc cụ truyền thống Hàn Quốc, duy chỉ có khèn Saenghwang là có thể hòa âm phối khí được với các nhạc cụ khác. Khèn bầu Saenghwang có thân được làm bằng quả bầu tròn, bên trên có cắm nhiều ống tre mảnh, trong các ống tre có gắn một lưỡi gà làm bằng kim loại mỏng, khi hơi thổi vào bầu rồi thoát ra ngoài qua các ống tre sẽ làm rung lưỡi gà kim loại và tạo ra âm thanh với nhiều cung bậc trầm bổng véo von thần bí. Khèn bầu Saenghwang được chế tác gần giống với nguyên lý đàn Đại phong cầm (Pipe organ) của phương Tây. Người Hàn Quốc xưa kia ví hình dáng cây khèn bầu Saenghwang với hình dáng linh vật phượng hoàng và âm thanh của loại nhạc cụ này với âm thanh của loài rồng linh thiêng. 


* Nhạc phẩm “New York! New York!”/ nhóm nhạc thính phòng truyền thống nữ Daseureum 

* Nhạc phẩm “Honey Honey” của Abba / nhóm nhạc truyền thống Baekje Gayageum 

* Nhạc phẩm “Libertango” / Kim Hyo-yeong (khèn bầu Saenghwang)

Lựa chọn của ban biên tập