ⓒYONHAP News

Hàn Quốc và Mỹ ngày 11/12 đã tổ chức cuộc họp lần thứ 200 của Ủy ban chung về Hiệp định Quy chế dành cho quân đội Mỹ đóng tại Hàn Quốc (SOFA) tại căn cứ Humphreys của quân đội Mỹ ở thành phố Pyeongtaek, tỉnh Gyeonggi. Hai bên nhất trí rằng Mỹ sẽ trao trả ngay cho Hàn Quốc 4 căn cứ quân sự đã đóng cửa nhưng trì hoãn hoàn trả suốt thời gian dài. Do hai bên không đạt được thỏa thuận về trách nhiệm khắc phục ô nhiễm môi trường tại 4 căn cứ, nên trước tiên, Chính phủ Hàn Quốc quyết định sẽ gánh vác khoản chi phí khôi phục, ước tính khoảng 110 tỷ won (92,7 triệu USD).

 

Mỹ hoàn trả sớm 4 căn cứ

4 căn cứ nói trên gồm căn cứ Eagle (đóng cửa năm 2009) và căn cứ Long (đóng cửa năm 2011) ở thành phố Wonju (tỉnh Gangwon), căn cứ Market ở quận Bupyeong, thành phố Incheon (đóng cửa năm 2011) và trường bắn Shea thuộc căn cứ Hovey ở thành phố Dongducheon, tỉnh Gyeonggi (đóng cửa năm 2011).

 

Hai nước nhất trí điều kiện trao trả là tiếp tục thảo luận về trách nhiệm khắc phục ô nhiễm môi trường, phương án tăng cường quản lý môi trường tại các căn cứ quân đội Mỹ đang sử dụng, và khả năng sửa đổi SOFA theo đề xuất của Hàn Quốc. Trước đó, Seoul và Washington từng xúc tiến quy trình trao trả 4 căn cứ này theo Hiệp định SOFA trong hai năm 2010 và 2011, nhưng tới nay vẫn chưa thể hoàn tất do bất đồng ý kiến về tiêu chuẩn và trách nhiệm khôi phục nguyên trạng khu đất. Chính phủ Hàn Quốc lập luận rằng các khu đất này bị ô nhiễm do hoạt động đóng quân của quân đội Mỹ, nên đương nhiên Washington phải gánh vác chi phí khôi phục. Còn Mỹ lại chối bỏ hoàn toàn trách nhiệm làm sạch 4 khu đất căn cứ. Từ đầu năm 2019, hai bên chính thức nối lại đàm phán, nhưng vẫn không thu hẹp được bất đồng ý kiến. Cuối cùng, do không thể trì hoãn thêm nữa, Chính phủ Hàn Quốc quyết định sẽ gánh vác khoản chi phí này, tiếp tục thảo luận với Mỹ về vấn đề trách nhiệm, và tiến hành giao nhận ngay 4 căn cứ.

 

Ý nghĩa

Quân đội Mỹ công nhận 4 căn cứ trên đã bị ô nhiễm môi trường, nhưng mức độ ô nhiễm không tới mức đe dọa sức khỏe con người, không gây nguy hại trực tiếp, nên nước này không có nghĩa vụ khôi phục lại nguyên trạng và bồi thường cho phía Hàn Quốc. Trong số các căn cứ quân sự Mỹ đã trao trả cho Hàn Quốc từ trước tới nay, nước này chưa hề gánh khoản chi phí khôi phục đối với bất kỳ căn cứ nào.

 

Do sự mở rộng và phát triển của các đô thị, giờ đây các căn cứ quân sự của Mỹ thường nằm giữa khu nhà ở hoặc ở vị trí trung tâm, gây trở ngại lớn cho sự phát triển của đô thị đó. Nhiều ý kiến lo ngại ô nhiễm từ các căn cứ của Mỹ có thể lan sang môi trường sống của người dân, cản trở quá trình phát triển của địa phương. Do đó, các địa phương có căn cứ quân sự của Mỹ liên tục đề nghị Chính phủ sớm xúc tiến nhận lại các khu đất. Sau khi cân nhắc những khó khăn của các địa phương và chi phí kinh tế, xã hội, Chính phủ Hàn Quốc đã đạt nhất trí với Mỹ về việc trao trả sớm 4 căn cứ nói trên, và tiếp tục thảo luận trong thời gian tới.

 

Tình hình và triển vọng

Có tổng cộng 80 căn cứ quân sự của Mỹ thuộc đối tượng trao trả cho Hàn Quốc, 54 căn cứ trong số đó đã được hoàn trả xong. Hiện tại, quân đội Mỹ đóng tại Hàn Quốc đã di dời về một căn cứ tổng hợp là căn cứ Humphreys ở thành phố Pyeongtaek, tỉnh Gyeonggi. Do hai bên đã nhất trí hoàn trả sớm 4 căn cứ, nên số lượng căn cứ còn lại giảm xuống còn 22 đơn vị.

 

Mối quan tâm lớn nhất hiện nay là căn cứ Yongsan ở thủ đô Seoul. Hiện tại, phần lớn nhân lực và trang thiết bị của Bộ Tư lệnh quân đội Mỹ đóng tại Hàn Quốc đã được di dời sang căn cứ Pyeongtaek. Năm 2005, Chính phủ Hàn Quốc công bố kế hoạch xây dựng công viên trên khu đất căn cứ Yongsan, nhưng do quá trình trao trả chưa diễn ra nên cho tới nay, kế hoạch này vẫn đang bị trì hoãn. Lần này, Seoul và Washington đã nhất trí khởi động quy trình hoàn trả căn cứ Yongsan dựa theo Hiệp định SOFA. Chính phủ Hàn Quốc sẽ trao đổi với Mỹ để xúc tiến điều tra môi trường khu đất căn cứ Yongsan trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên, dự kiến quá trình thảo luận chi phí khôi phục khu đất sẽ không hề dễ dàng và tốn khá nhiều thời gian, tương tự các trường hợp trao trả trong quá khứ.