ⓒYONHAP News

Ngày 4/7 là tròn một năm Nhật Bản siết chặt quy chế xuất khẩu ba mặt hàng vật liệu công nghệ cao trong sản xuất chíp bán dẫn và màn hình sang Hàn Quốc, nhằm trả đũa vụ Tòa án tối cao Hàn Quốc ra phán quyết yêu cầu doanh nghiệp Nhật Bản bồi thường cho các nạn nhân cưỡng ép lao động thời chiến. Một năm trôi qua, Hàn Quốc được đánh giá là đã biến nguy cơ thành cơ hội, nâng cao năng lực cạnh tranh ngành công nghiệp vật liệu, linh kiện, trang thiết bị trong nước.

 

Tokyo siết chặt quy chế xuất khẩu

Nhật Bản chính thức siết chặt quy chế xuất khẩu sang Hàn Quốc từ ngày 4/7 năm ngoái. Các mặt hàng áp dụng là nhựa nhiệt dẻo, khí ăn mòn và chất cản màu, ba loại vật liệu công nghệ cao quan trọng trong sản xuất màn hình TV và smartphone, chíp bán dẫn. 90% mặt hàng nhựa nhiệt dẻo và chất cản màu, và 45% khí ăn mòn các doanh nghiệp Hàn Quốc đang sử dụng đều nhập khẩu từ Nhật Bản. Đây là những vật liệu có mức độ phụ thuộc lớn vào Nhật Bản, khó đa dạng hóa nguồn nhập khẩu. Do đó, nước đi này của Tokyo làm dấy lên lo ngại sẽ gây ra cú sốc lớn tới ngành công nghiệp trong nước. Đây cũng chính là lý do Nhật Bản chọn các mặt hàng này để siết chặt quy chế xuất khẩu sang Hàn Quốc, hy vọng gây sức ép mạnh mẽ lên Seoul. Theo quy định mới, doanh nghiệp Nhật Bản khi xuất khẩu ba mặt hàng trên sang Hàn Quốc sẽ phải xin cấp phép với từng đơn hàng riêng biệt, như vậy Chính phủ Nhật Bản có thể phong tỏa con đường xuất khẩu sang Hàn Quốc. Ngay sau đó, Tokyo còn công bố loại Hàn Quốc khỏi “Danh sách trắng” các quốc gia được hưởng ưu đãi về quy trình xuất khẩu. Đáp lại, Seoul cũng thực thi biện pháp tương tự, loại Tokyo khỏi “Danh sách trắng” khiến tình hình càng tồi tệ hơn.

 

Kết quả sau một năm

Trái với tính toán của Tokyo, những biện pháp trên lại không gây ra cú sốc lớn cho ngành công nghiệp chíp bán dẫn và màn hình của Hàn Quốc. Trên thực tế, Nhật Bản đã nhiều lần ngăn chặn xuất khẩu ba mặt hàng trên sang Hàn Quốc. Tuy nhiên, Chính phủ Hàn Quốc đã tích cực hỗ trợ doanh nghiệp nội địa hóa các mặt hàng này và đa dạng hóa nguồn nhập khẩu. Thêm vào đó, người dân Hàn Quốc đã tích cực tham gia phong trào tẩy chay hàng hóa Nhật Bản khiến Tokyo chịu thiệt hại lớn hơn nhiều. Viện nghiên cứu thương mại quốc tế thuộc Hiệp hội thương mại quốc tế Hàn Quốc (KITA) đã phân tích kết quả nhập khẩu ba mặt hàng bị Nhật Bản siết chặt quy chế. Theo đó, mức độ phụ thuộc nhập khẩu từ Nhật Bản đối với mặt hàng nhựa nhiệt dẻo đã giảm 6%, khí ăn mòn giảm 33%. Nguồn nhập khẩu cũng đã được đa dạng hóa hơn, chuyển sang một số quốc gia như Bỉ, Đài Loan. Ngoài ra, theo kết quả khảo sát với các doanh nghiệp lớn trong nước do Liên đoàn công nghiệp Hàn Quốc (FKI) tiến hành, năng lực cạnh tranh ngành công nghiệp vật liệu, linh kiện, trang thiết bị đã tăng sau một năm. Tháng 7 năm ngoái, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp vật liệu, linh kiện, trang thiết bị Nhật Bản đạt 100 điểm, của các doanh nghiệp Hàn Quốc chỉ đạt 89,6 điểm. Tuy nhiên sau một năm, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp Hàn Quốc đã tăng lên 91,6 điểm.

 

Ý nghĩa và triển vọng

Chủ trì cuộc họp đội ngũ cố vấn Phủ Tổng thống ngày 29/6, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đánh giá biện pháp siết chặt quy chế của Nhật Bản đã không ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế Hàn Quốc. Tất nhiên, vẫn còn nhiều bài toán nan giải đặt ra với Seoul. Bài toán số một là phải giải tỏa được quan hệ Hàn-Nhật đang xấu đi nghiêm trọng. Hàn Quốc và Nhật Bản có mức độ phụ thuộc lớn lẫn nhau ở mọi khía cạnh chính trị, kinh tế, ngoại giao, đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ. Dù Hàn Quốc đã nâng cao năng lực cạnh tranh ngành công nghiệp vật liệu, linh kiện, trang thiết bị thì con đường phía trước vẫn còn rất dài. Giới doanh nghiệp chỉ ra rằng mức độ phụ thuộc nhập khẩu từ Nhật Bản vẫn ở mức cao, Chính phủ cần chuẩn bị đối phó kỹ càng với các biện pháp siết chặt quy chế xuất khẩu tiếp theo của Tokyo.