© YONHAP News

Vào 12:37 phút trưa 2/3 (giờ địa phương), Bắc Triều Tiên đã phóng hai vũ khí tầm ngắn xuống vùng biển phía Đông từ khu vực gần thành phố Wonsan, tỉnh Gangwon, các lần phóng cách nhau 20 giây. Hai vũ khí này đã bay được quãng đường 240 km, đạt tới độ cao 35 km. Đây là lần phóng vũ khí đầu tiên của Bắc Triều Tiên trong năm nay, 95 ngày kể từ lần phóng hai “pháo phản lực siêu lớn” ngày 28/11 năm ngoái. Tham mưu trưởng liên quân Hàn Quốc giải thích vụ phóng này là một phần của cuộc diễn tập tấn công liên hợp của Bắc Triều Tiên, tiến hành ngày 28/2 vừa qua. Nhà bình luận chính trị Lee Jong-hoon phân tích sâu hơn.

Bắc Triều Tiên nói rằng vụ phóng vũ khí là một phần của cuộc tập trận quân sự vốn được tiến hành thường xuyên, qua đó nhấn mạnh động thái này hoàn toàn không nhằm mục đích khiêu khích. Các cuộc tập trận gần đây do nhà lãnh đạo Kim Jong-un giám sát hầu hết đều liên quan đến thử nghiệm pháo phản lực đa nòng và tên lửa tầm ngắn nhắm vào Hàn Quốc chứ không phải Mỹ. 

Tuy nhiên, một vài ý kiến suy đoán vụ phóng vũ khí gần đây của Bắc Triều Tiên thực ra là đòn cảnh báo đối với Mỹ. Đã hơn một năm kể từ hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều thất bại tại Hà Nội, nhưng Mỹ vẫn chưa đưa ra đề xuất mới cho đàm phán hạt nhân giữa hai nước. Vụ phóng ngày 2/3 được cho là nỗ lực của Bình Nhưỡng nhằm tạo ra thay đổi cho cục diện đàm phán bế tắc, vì nước này không thể đợi đến khi cuộc bầu cử Tổng thống ở Mỹ kết thúc.

Cuộc tập trận quân sự chung Hàn-Mỹ mùa xuân năm nay đã bị trì hoãn do dịch corona-19 đang bùng phát ở Hàn Quốc. Động thái quân sự lần này của Bình Nhưỡng cho thấy có lẽ miền Bắc vẫn chưa hài lòng với quyết định này. 

Bắc Triều Tiên đã có thể phóng tên lửa tầm xa, tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) hoặc động cơ tên lửa để thu hút nhiều sự chú ý hơn từ Mỹ, song những cuộc thử nghiệm này đòi hỏi chuẩn bị nhiều hơn và chi phí cao hơn. Miền Bắc không hài lòng với tình trạng bế tắc kéo dài trong các cuộc đàm phán cấp chuyên viên Mỹ-Triều, và có vẻ đã lựa chọn gửi cảnh báo ở mức độ vừa phải tới Mỹ bằng một vụ thử tên lửa tầm ngắn.

Nhưng dường như Mỹ không mấy quan tâm đến các vụ phóng tên lửa của Bắc Triều Tiên. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã không có phản ứng dữ dội nào về vụ phóng tên lửa tầm ngắn lần này, cho thấy Washington sẽ không đáp trả các vụ thử vũ khí gây áp lực cho Mỹ của Bình Nhưỡng, trừ khi vụ việc đe dọa nghiêm trọng đến lãnh thổ nước này.

Hiện tại, người đứng đầu Nhà Trắng đang nỗ lực ngăn chặn dịch corona-19, đã bắt đầu lây lan ở Mỹ. Về các vấn đề Bắc Triều Tiên, có vẻ chính quyền Tổng thống Trump đang cố gắng quản lý tình hình một cách hợp lý, bởi họ cho rằng bất kỳ phản ứng căng thẳng nào đối với Bắc Triều Tiên đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc bầu cử Tổng thống. 

Giới phân tích Mỹ cho rằng ông Trump hiện không quan tâm lắm đến Bắc Triều Tiên. Xung đột giữa Mỹ và Iran đang leo thang, trong khi ông Trump cũng đã được xóa các cáo buộc luận tội. Vì vậy, người đứng đầu Nhà Trắng được cho là không cần vội vàng cải thiện quan hệ với miền Bắc vào lúc này. Ngược lại, có vẻ phía Bắc Triều Tiên đang rất bồn chồn, lo lắng. Tôi nghĩ đó là lý do vì sao Bình Nhưỡng đang cố gắng thực hiện một số hành động khiêu khích.

Nhiều chuyên gia suy đoán vụ phóng vũ khí đầu tuần này của Bắc Triều Tiên mang thông điệp hướng tới quần chúng trong nước. Báo Lao động, cơ quan ngôn luận của đảng Lao động Bắc Triều Tiên, đưa tin khoảng 7.000 người dân địa phương có các triệu chứng nhiễm dịch corona-19 đang được cách ly. Có vẻ chính quyền miền Bắc phải có động thái khiêu khích để dập tắt sự hoảng loạn của công chúng và củng cố thống nhất nội bộ.

Nếu vũ khí trong lần phóng thử này là vũ khí chiến lược hoặc vũ khí đe dọa kiểu mới thì có thể nhằm mục đích thúc đẩy đàm phán với Mỹ và cộng đồng quốc tế. Nhưng nhiều người cho rằng miền Bắc phóng tên lửa tầm ngắn là nhằm củng cố tinh thần quân đội và tăng cường đoàn kết nội bộ. Chính phủ Hàn Quốc cũng đang nhận định theo hướng này. 

Nhiều người dự đoán tình hình kinh tế trong nước và sự ủng hộ của công chúng ngày càng xấu đi đã đẩy nhà lãnh đạo Kim Jong-un vào tình cảnh khó khăn, khiến ông phát động khiêu khích. Truyền thông Bắc Triều Tiên cho biết Chủ tịch Kim đã tham dự các cuộc tập trận quân sự mới đây để chứng minh rằng khả năng lãnh đạo của ông chưa hề mai một, và chế độ vẫn đang duy trì tốt. Trong một nỗ lực rõ ràng để tăng cường kỷ luật nội bộ, Bắc Triều Tiên gần đây đã tổ chức một cuộc họp của Bộ chính trị của đảng Lao động cầm quyền và bãi nhiệm các quan chức cao cấp của Đảng.

Hành động khiêu khích của Bắc Triều Tiên, bất kể ý định là gì, có thể giáng một đòn mạnh vào chính phủ Hàn Quốc. Vụ phóng vũ khí chỉ diễn ra một ngày sau khi Tổng thống Moon Jae-in đề xuất hợp tác y tế liên Triều trong bài phát biểu tại lễ kỷ niệm 101 năm phong trào độc lập 1/3/1919, trong bối cảnh dịch corona-19 đang lan rộng trên toàn cầu. Rõ ràng, Bình Nhưỡng lại một lần nữa đặt ra giới hạn cho đối thoại liên Triều.

Phủ Tổng thống Hàn Quốc đã bày tỏ rất lấy làm tiếc với vụ phóng vũ khí của Bình Nhưỡng. Đáp lại, Phó Chủ tịch Ủy ban tuyên truyền đảng Lao động Kim Yo-jong, em gái Chủ tịch Uỷ ban Quốc vụ Kim Jong-un, đã đưa ra những lời chỉ trích gay gắt, gọi đó là thách thức tinh thần. Bà Kim lên án phản ứng của Seoul đối với vụ phóng vũ khí, vốn là một phần của các cuộc tập trận tự vệ thông thường và không nhằm mục đích đe dọa bất cứ ai, là ngu ngốc và ngạo mạn. 

Trong khi Phó Chủ tịch Kim sử dụng nhiều từ ngữ gay gắt để lên án Phủ Tổng thống Hàn Quốc, bà đã không hề chỉ trích trực tiếp Tổng thống Moon. Bà Kim nhấn mạnh một quốc gia có thực hiện các cuộc tập trận quân sự và thậm chí còn mua vũ khí chiến lược như Hàn Quốc không có quyền bình luận về hoạt động diễn tập của Bắc Triều Tiên. Có vẻ những từ ngữ mạnh mẽ trong tuyên bố của miền Bắc là nhằm giành thế thượng phong trong thương thảo với miền Nam.

Vấn đề là liệu Bắc Triều Tiên có tung ra nhiều hành động khiêu khích trong thời gian tới hay không. Nhiều ý kiến lo ngại vụ phóng vũ khí tầm ngắn tuần này có thể là khúc dạo đầu cho những hành động khiêu khích mạnh mẽ hơn. Không thể loại trừ khả năng Bắc Triều Tiên phản ứng thái quá để thúc đẩy đàm phán với Mỹ trong bối cảnh dịch corona-19 bùng nổ và cục diện đàm phán phi hạt nhân hoá Mỹ-Triều vẫn bế tắc.

Bắc Triều Tiên đã tiến hành các cuộc tập trận liên quân trong ba năm liên tiếp từ năm 2015, nhưng đã bỏ qua vào năm 2018 và 2019. Giới ngoại giao cho rằng việc nối lại cuộc tập trận lần này cho thấy Bắc Triều Tiên đang có ý định gây căng thẳng quân sự trong tương lai. 

Bắc Triều Tiên có thể tiết lộ một vũ khí chiến lược mới đã được nhà lãnh đạo Kim Jong-un đề cập. Vũ khí chiến lược ở đây không đơn giản chỉ là một bệ phóng tên lửa hay tên lửa đất đối đất, mà có thể là một loại tên lửa đạn đạo xuyên lục địa hoặc tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm mới. Đây là chi tiết đáng lo ngại nhất. Đó là lý do tại sao Mỹ đang tăng cường giám sát Bắc Triều Tiên. Nếu Washington tiếp tục giữ im lặng về các yêu cầu khác nhau của miền Bắc, Bình Nhưỡng sẽ không chịu ngồi yên. Rất có thể Bắc Triều Tiên sẽ không chờ đợi tới cuộc bầu cử tổng thống Mỹ, mà sẽ có những động thái khiêu khích bổ sung.

Trong khi đó, chính phủ Hàn Quốc vẫn bày tỏ quyết tâm thúc đẩy các chương trình hợp tác liên Triều. Bộ Thống nhất hôm 3/3 cho biết sẽ nghiên cứu và đề xuất những ý tưởng mới để mở rộng thêm phương thức hợp tác xuyên biên giới.

Vụ phóng vũ khí mới đây của Bắc Triều Tiên có thể là thông điệp đối với chính phủ Hàn Quốc, hoặc tín hiệu khiêu khích, hoặc nỗ lực của chính Bình Nhưỡng nhằm tăng cường đoàn kết nội bộ, trong bối cảnh bất ổn xã hội do dịch corona-19 và kinh tế khó khăn. Thế giới vẫn cần theo dõi sát sao các động thái tiếp theo của Bắc Triều Tiên.