Chánh Văn phòng đàm phán thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee trong buổi họp báo thường kỳ sáng ngày 11/9 cho biết Chính phủ đã quyết định khởi kiện Nhật Bản lên Tổ chức thương mại thế giới (WTO), liên quan đến biện phát siết chặt quy chế xuất khẩu với Hàn Quốc thực thi từ ngày 4/7.

Quy trình khởi kiện sẽ chính thức bắt đầu sau khi thư đề nghị tham vấn song phương được gửi cho phía Nhật Bản (Đại sứ quán Nhật Bản tại Geneva, Thụy Sĩ) và Ban thư ký WTO. Trước mắt, Bộ Công nghiệp, thương mại và tài nguyên Hàn Quốc đã gửi đề nghị bằng thư điện tử cho cả hai phía vào chiều cùng ngày.

Chánh Văn phòng Yoo cho biết Chính phủ sẽ chính thức đề nghị tham vấn song phương, bước đầu tiên trong quy trình giải quyết tranh chấp thông qua WTO, để yêu cầu Tokyo sớm bãi bỏ biện pháp siết chặt quy chế xuất khẩu.

Trước đó, vào tháng 7, Chính phủ Nhật Bản tuyên bố siết chặt điều kiện xuất khẩu với ba mặt hàng vật liệu công nghệ cao dùng trong sản xuất màn hình và chíp bán dẫn sang Hàn Quốc, là khí ăn mòn, nhựa nhiệt dẻo và chất cản màu. 

Trong đơn đề nghị tham vấn song phương, Chính phủ nêu rõ Tokyo đã vi phạm ba hạng mục chính về nghĩa vụ được quy định trong hiệp định của WTO. 

Trước tiên, việc Tokyo chuyển từ "cấp phép toàn diện" sang "cấp phép riêng biệt" đối với ba mặt hàng, áp dụng riêng với Seoul, là vi phạm nghĩa vụ cấm phân biệt đối xử, nguyên tắc căn bản của WTO, và nguyên tắc đối xử "tối huệ quốc". 

Việc Nhật Bản bắt doanh nghiệp phải xin cấp phép với từng hợp đồng xuất khẩu riêng biệt với ba mặt hàng vốn được giao dịch tự do trước đó, là vi phạm nghĩa vụ về cấm thiết lập, duy trì biện pháp hạn chế xuất khẩu. 

Kể từ sau khi quy chế mới được áp dụng từ ngày 4/7, trong vòng hai tháng qua, chỉ có ba hợp đồng được phê duyệt xuất khẩu sang Hàn Quốc, khiến doanh nghiệp Hàn Quốc đang đối mặt với thiệt hại nghiêm trọng. 

Cuối cùng, Chính phủ quy kết động thái của Nhật Bản là cố ý hạn chế thương mại với lý do chính trị, đi ngược lại với nghĩa vụ là thực hiện các quy định thương mại một cách nhất quán, công bằng và hợp lý.

Chánh Văn phòng Yoo nêu rõ biện pháp siết chặt quy chế xuất khẩu của Tokyo rõ ràng mang động cơ chính trị, liên quan tới phán quyết của Tòa án tối cao Hàn Quốc về vấn đề cưỡng ép lao động thời chiến. Đây chính là một hành vi phân biệt đối xử, trực tiếp nhắm vào Seoul. Đặc biệt, nếu xét tới việc Hàn Quốc là nước cung cấp chính mặt hàng chíp bán dẫn và màn hình toàn cầu, thì động thái của Nhật Bản đang gây ra bất ổn và bất an lớn cho nền kinh tế thế giới. Do đó, Chính phủ Hàn Quốc quyết định khởi kiện Nhật Bản lên WTO, để bảo hộ lợi ích quốc gia, tránh lặp lại hành vi lợi dụng thương mại vào mục đích chính trị.

Thông qua quá trình tham vấn song phương, Chính phủ sẽ tập trung chỉ ra sự phi lý và vi phạm của Nhật Bản, đồng thời lắng nghe lập trường của Tokyo, hối thúc nước này thảo luận một cách nghiêm túc, trách nhiệm. Tuy nhiên, trong trường hợp hai bên không giải quyết được vấn đề thông qua quy trình tham vấn song phương, Seoul sẽ tiếp tục đề nghị WTO lập Ban hội thẩm để giải quyết tranh chấp.