© KBS

Nhạc pop Hàn Quốc, còn được gọi là K-pop, đang ngày càng phổ biến trên toàn thế giới. Nhóm nhạc nam đình đám BTS (Đoàn thiếu niên chống đạn) được mệnh danh là Beatles của thế kỷ 21. Đặc biệt trong năm nay, sản phẩm K-pop đã lọt vào top các mặt hàng được chuộng nhất ở châu Âu. Có thể nói, K-pop đang “làm mưa làm gió” tại khắp các ngóc ngách trên toàn cầu. Vậy còn phần bên kia bán đảo Hàn Quốc thì sao, nền âm nhạc phát triển như thế nào? Hôm nay, hãy cùng tìm hiểu về âm nhạc Bắc Triều Tiên, qua phần phân tích của Giáo sư Jeon Young-seon từ Viện Nhân văn và Thống nhất, Đại học Konkuk.

Âm nhạc là phương tiện thuận tiện và hiệu quả nhất để kiểm soát người dân

Ở miền Bắc, “nhạc chủ thể” đã tập trung vào các đặc điểm riêng của đất nước và đại diện cho những ca khúc mang chủ đề cách mạng. Nói cách khác, âm nhạc Bắc Triều Tiên là sự kết hợp giữa nghệ thuật và ý thức hệ, đặc điểm này khiến âm nhạc đảm đương tốt vai trò là phương tiện thuận tiện và hiệu quả nhất để kiểm soát người dân. Trước đây, tất cả lời bài hát là về lòng trung thành với đảng, các chính sách được chính quyền ủng hộ và sự sùng bái các nhà lãnh đạo hàng đầu. Nhưng từ những năm 1980, âm nhạc Bắc Triều Tiên đã có một bước ngoặt lớn.

Nhóm nhạc điện tử Pochonbo (Phổ Thiên Bảo) được thành lập bởi Chủ tịch Kim Jong-il vào những năm 1980. Ban nhạc này có hình thức âm nhạc điện tử, trong khi vẫn duy trì được các yếu tố chính trị của âm nhạc Bắc Triều Tiên. Những bài hát ca ngợi xã hội chủ nghĩa, sâu xa hơn là để ca ngợi nhà lãnh đạo và đảng, chẳng hạn như “Không có Người thì không có Tổ quốc” và “Nếu Đảng cần”. Nhóm cũng trình bày nhiều ca khúc mô tả cuộc sống hàng ngày và cảm xúc cá nhân như “ Tiếng huýt sáo” hay như “Gặp em là điều tuyệt vời”. Nhà lãnh đạo lúc bấy giờ là Kim Jong-il, một người rất quan tâm đến văn hóa và nghệ thuật, đã tìm cách tăng cường giáo dục tư tưởng thông qua những ca khúc này. Việc hình thành nên dòng nhạc mới với nội dung gần gũi với cuộc sống thường ngày để tuyên truyền hệ tư tưởng là rất khác với trước đây. Người dân miền Bắc cảm thấy giải tỏa được căng thẳng sau ngày làm việc mệt mỏi khi thưởng thức các ca khúc thể loại này trên TV. Dòng nhạc mới đã đi sâu vào cuộc sống của người dân và khiến họ tin rằng tài năng âm nhạc có thể thành công trong cuộc sống.

Tài năng âm nhạc có thể thành công trong cuộc sống

Giáo dục âm nhạc cho trẻ nhỏ ở miền Bắc bắt đầu từ năm 1959, khi Hội đồng Nhân dân Tối cao thông qua một hệ thống chuyên biệt để đào tạo các nghệ sĩ. Nhà lãnh đạo lúc bấy giờ là Kim Nhật Thành đã tận dụng những sinh viên có năng khiếu nghệ thuật như một công cụ tuyên truyền để củng cố chế độ độc tài của mình. Trong bối cảnh sự quan tâm ngày càng tăng đối với các sinh viên có tài năng âm nhạc ở Bình Nhưỡng, thị trường giáo dục âm nhạc đã nhen nhóm xuất hiện vào những năm 2000, khi các nhạc sĩ và nghệ sĩ có thể duy trì được công việc tương đối ổn định tương tự như giảng viên tại các trường cao đẳng âm nhạc và khiêu vũ ở nhiều vùng miền. Như giáo sư Jeon Young-seon giải thích, đại diện cho phụ nữ thành công ở miền Bắc như Đệ nhất phu nhân Ri Sol-ju và chính trị gia được tín nhiệm Hyon Song-wol, đều có xuất thân là giới nghệ sĩ. Âm nhạc Bắc Triều Tiên đã trở nên phóng khoáng và ít bị hạn chế hơn dưới thời chính quyền Kim Jong-un.

Các thành viên của ban nhạc Moranbong với trang phục hở vai và các phụ kiện lạ mắt, sử dụng các nhạc cụ điện tử vô cùng khéo léo dưới ánh đèn laser. Sân khấu đặc biệt này cũng rất khác với những giai đoạn trước. Thật tuyệt vời khi xem các buổi hòa nhạc của dàn nhạc Bắc Triều Tiên Samjiyon trước thềm lễ khai mạc Thế vận hội mùa đông PyeongChang 2018 tại Hàn Quốc. Cùng với dàn nhạc tinh tế, các ca sĩ miền Bắc đã hát những ca khúc pop của Hàn Quốc. Rõ ràng, âm nhạc Bắc Triều Tiên đang thay đổi và chuyển đi thông điệp của chế độ chính quyền Kim Jong-un.

Không thể đánh giá văn hóa dựa trên các diễn giải chính trị đơn thuần. Song có một điều chắc chắn, âm nhạc Bắc Triều Tiên đang thay đổi theo cách truyền tải thông điệp về cải cách và sự mở cửa. Hy vọng biến chuyển đáng kể trong âm nhạc sẽ dẫn đến thay đổi mạnh mẽ trong xã hội Bắc Triều Tiên.