ⓒ Getty Images Bank

Thanh niên, bà nội trợ và trung niên lao vào cơn sốt tiền điện tử

Trước những câu chuyện đã thu được lợi nhuận gấp hàng chục, hàng trăm, thậm chí hàng nghìn lần nhờ đầu tư tiền điện tử (tiền ảo), cơn sốt loại tiền này đang bùng nổ hơn bao giờ hết tại Hàn Quốc. Thậm chí, còn có cụm từ hiện tượng “kimchi cao cấp” (kimchi premium), tức chỉ giá tiền điện tử tại Hàn Quốc cao hơn rất nhiều so với ở nước ngoài, khi giá giao dịch tiền ảo tại Hàn Quốc có lúc cao hơn đến 20% so với các nơi khác. Song khác với các sàn giao dịch khác, các sàn giao dịch tiền điện tử mở cửa 24/24 giờ và vì thế giá tiền điện tử có xu hướng biến động mạnh và liên tục suốt ngày đêm. Do đó, đầu tư tiền điện tử có thể khiến cuộc sống sụp đổ; một số lo ngại sự điên cuồng, phi lý của thị trường có thể dẫn đến các vấn đề xã hội nghiêm trọng. Chuyên gia kinh tế Chung Chul-jin phân tích thị trường tiền điện tử quá nóng tại Hàn Quốc và các biện pháp quản lý đối với giao dịch tiền điện tử.

Sự bùng nổ của tiền điện tử đang được dẫn dắt bởi những người trẻ 20, 30 tuổi; song kể cả các bà nội trợ và người trung niên cũng đang nhảy vào cuộc chạy đua trên thị trường tiền ảo gần đây. Đã có hơn 2,5 triệu tài khoản đăng ký tên thật trên 4 sàn giao dịch tiền điện tử lớn của Hàn Quốc. Ước tính có 3-4 triệu nhà đầu tư tiền điện tử trong nước. Trong quý I năm nay, khối lượng giao dịch tiền ảo đã lên tới 1.500.000 tỷ won (1.345 tỷ USD), một con số đáng kinh ngạc. Vào ngày 15/4, khối lượng giao dịch tiền điện tử đã lên tới 24.000 tỷ won (21,52 tỷ USD), tức hơn gấp đôi con số giao dịch 9.000 tỷ won (8,07 tỷ USD) trên sàn chứng khoán Hàn Quốc. 

Thanh khoản dồi dào, cơn sốt từ các nhà đầu tư tổ chức

Hàn Quốc không phải nước duy nhất chạy theo cơn sốt tiền điện tử. Theo nhà cung cấp dữ liệu thị trường tiền điện tử CryptoCompare của Anh, khối lượng giao dịch của các sàn giao dịch tiền ảo toàn cầu đã đạt 2.993 tỷ USD vào tháng 3, tăng 6 lần so với con số 500 tỷ USD hồi tháng 10 năm ngoái. Theo các nhà phân tích, nguyên nhân đằng sau cơn sốt tiền điện tử là khả năng thanh khoản dồi dào trên thị trường và một số yếu tố tâm lý. Ông Chung Chul-jin lý giải.

Khả năng thanh khoản trên thị trường đã phong phú hơn bao giờ hết sau khi Chính phủ các nước bơm tiền để cứu vãn nền kinh tế do dịch COVID-19. Một phần tiền đã chảy vào thị trường bất động sản và chứng khoán, nhưng một số lại đổ vào thị trường tiền kỹ thuật số. Tại Hàn Quốc, giá nhà đất đã tăng mạnh, gây tâm lý bi quan rằng không bao giờ có đủ tiền để mua nhà. Trong khi đó, đầu tư chứng khoán cần thời gian để tích lũy. Vì thế, người trẻ ở độ tuổi 20, 30 phải tìm cách để thu lợi nhuận nhanh chóng và đó là từ tiền điện tử. Không chỉ các cá nhân, các ngân hàng đầu tư toàn cầu như JP Morgan và Goldman Sachs cùng các nhà đầu tư tổ chức cũng tỏ ra quan tâm đến tiền điện tử. Giữa những tranh cãi về việc tiền điện tử có thể thực hiện vai trò tiền tệ hay không, Paypal, một nhà cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến có trụ sở tại Mỹ cho biết sẽ cho phép khách hàng giao dịch tiền điện tử trực tiếp từ tài khoản Paypal. Giám đốc hãng ô tô Tesla Elon Musk tuyên bố khách hàng có thể mua xe của Tesla bằng Bitcoin. Trong bối cảnh đó, ngày càng có nhiều nhà đầu tư chuyển hướng sang các loại tiền ảo. 

Tiền kỹ thuật số sử dụng cho mục đích đầu tư

Vậy, tiền điện tử là gì? Dựa trên công nghệ chuỗi khối (blockchain), tiền điện tử là một loại tài sản ảo kỹ thuật số, không tồn tại dưới dạng vật chất như tiền giấy, nhưng có thể giao dịch trực tuyến. Khác với các loại tiền tệ nói chung, tiền điện tử không được phát hành bởi ngân hàng trung ương các nước, nên giá trị của tiền điện tử được xác định dựa trên quy tắc của người đầu tiên tạo ra nó. Các loại tiền điện tử chính như Bitcoin và Ethereum. Bitcoin được tạo ra bằng cách giải các phương trình tính toán phức tạp. Điều thú vị là quá trình này còn được gọi là “khai thác” (mining), được cho là lấy cảm hứng từ khái niệm đào mỏ, không phải là hoạt động in tiền tại các ngân hàng. Tiền điện tử không mất phí lưu trữ, tính bảo mật cao nhờ công nghệ chuỗi khối, song tính hữu dụng của các loại tiền điện tử vẫn còn để ngỏ. Một số loại tiền điện tử được công nhận như phương tiện thanh toán, nhưng phạm vi hạn chế. Song giá trị của chúng đang dần tăng lên như một phương tiện đầu tư. 

Hàn Quốc giám sát các hoạt động giao dịch tiền điện tử bất hợp pháp đến tháng 6

Gần đây, tiền điện tử đã tăng giá chóng mặt. Giá mỗi Bitcoin đã tăng từ 12,52 triệu won (11.230 USD) vào ngày 1/10 năm ngoái lên tới 80.000 triệu won (71.750 USD) vào giữa tháng này. Giá của Dogecoin, loại tiền ảo được các kỹ sư phần mềm Mỹ tạo ra, đã tăng vọt hơn 4.000% trong năm nay. Một loại tiền điện tử mới khác được niêm yết trên sàn giao dịch có trụ sở tại Seoul đã chứng kiến giá trị tăng hơn 1.000 lần chỉ 30 phút sau khi giao dịch bắt đầu. Ngày càng có nhiều người vay tiền để đầu tư tiền ảo với ước mơ đổi đời. Song không phải tất cả mọi người đều thành công. Một số nhảy vào cuộc chạy đua làm giàu nhanh chóng đã kết thúc trong cảnh trắng tay. Giá tiền điện tử sau một thời gian tăng mạnh đã giảm gần đây. Trên thực tế, rất khó đặt mệnh giá phù hợp cho các loại tiền điện tử. Chúng hầu như không được sử dụng như một phương tiện thanh toán vì giá cả quá biến động. Nhiều người chỉ ra rằng tiền ảo không phải kho lữu trữ giá trị ổn định. Việc thiếu các quy định liên quan đến giao dịch loại tiền này đã làm dấy lên lo ngại về các hoạt động tài chính bất hợp pháp như rửa tiền. Đó là lý do tại sao Chính phủ các nước trên thế giới đã bắt đầu thảo luận biện pháp giám sát giao dịch tiền điện tử. Chuyên gia Chung Chul-jin giải thích.

Hiện tại, Hàn Quốc chưa có cơ chế pháp lý liên quan đến tiền điện tử. Đó là bởi một khi có luật định thì đồng nghĩa là Chính phủ công nhận chính thức về sự hiện diện về một phương tiện thanh toán mới. Do đó, thay vì làm luật, Chính phủ Seoul sẽ giám sát các hoạt động bất hợp pháp liên quan đến tiền điện tử như quảng cáo sai sự thật, gian lận, cho đến tháng 6. Các biện pháp này tập trung vào việc chuyển tiền trái phép ra nước ngoài. Ví dụ, các nhà đầu tư Hàn Quốc gửi tiền đến Trung Quốc để mua Bitcoin tại các sàn giao dịch ở đó, rồi bán lại tại các sàn giao dịch trong nước để thu lợi nhuận. Giao dịch chênh lệch giá như vậy sẽ bị kiểm soát.

Nhu cầu cấp thiết về luật liên quan đến giao dịch tiền điện tử

Liệu tiền ảo có thể trở thành đơn vị tiền tệ thực sự hay không là một chủ đề tranh luận sôi nổi trên toàn cầu. Thị trường công nhận tiềm năng của tiền điện tử như “tiền tệ”. Song Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen, Chủ tịch Cục dự trữ liên bang Mỹ Jerome Powell và các nhà kinh tế truyền thống không công nhận tiền điện tử là tiền tệ, ngoại trừ tiền kỹ thuật số (CBDC) do các ngân hàng trung ương phát hành. Đúng hơn, họ định nghĩa chúng như một phương tiện đầu cơ. Chủ tịch Ủy ban giám sát tài chính Hàn Quốc Eun Sung-soo cho rằng tiền điện tử không thể được công nhận như một giải pháp đầu tư thay thế. Tuy nhiên, với cơn sốt đầu tư tiền ảo, ngày càng có nhiều ý kiến kêu gọi Chính phủ ban hành các biện pháp giám sát giao dịch liên quan đến tiền điện tử nhằm bảo vệ các nhà đầu tư. Ông Chung Chul-jin nhận định.

Chính phủ không thể làm ngơ trước thị trường tiền ảo đang phát triển nhanh chóng, nơi có hàng triệu người tham gia đầu tư. Song sự can thiệp của Chính phủ vào thị trường đồng nghĩa với sự công nhận tiền điện tử. Đó là lý do Chính phủ vẫn khá mơ hồ về thị trường và chỉ đưa ra một số biện pháp đối phó hạn chế. Cá nhân tôi nghĩ cần ban hành luật liên quan ở mức độ nhất định như kiểm tra độ an toàn của hệ thống giao dịch tiền điện tử, liệu các sàn giao dịch tiền điện tử có dễ dàng bị tấn công hay không, hoặc liệu các sàn có vận hành hệ thống “ví lạnh” (cold wallet) hay không. Sau cùng, tiền điện tử sẽ có thể trở thành đơn vị tiền tệ trong tương lai. Hệ thống luật pháp tại Hàn Quốc nhiều khi đi sau diễn biến kinh tế, xã hội thay đổi nhanh ở trong và ngoài nước. Tôi cho rằng các nhà lập pháp cần nhanh chóng xây dựng nhóm nghiên cứu, xem xét thiết lập khuôn khổ pháp lý đầu tư lành mạnh, tránh đầu cơ rủi ro, có thể bám rễ trên thị trường tiền ảo.