Ủy ban Di sản thế giới thuộc Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ngày 12/7 đã đăng tải bản thảo quyết định trên trang chủ chính thức, khẳng định Nhật Bản đã bóp méo lịch sử về vấn đề cưỡng ép lao động thời chiến tại các cơ sở công nghiệp của Nhật Bản trên đảo Hashima (còn được gọi là đảo quân hạm).

Các cơ sở công nghiệp của Nhật Bản trên đảo Hashima nằm trong quần thể di tích cuộc cách mạng công nghiệp Minh Trị (hay còn gọi là Cải cách Minh Trị 1886-1889) được tổ chức UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vào năm 2015.

Theo bản thảo quyết định trên, Nhật Bản đã không giữ đúng cam kết là thừa nhận sự thật lịch sử về vấn đề người dân trên bán đảo Hàn Quốc bị cưỡng ép lao động vào những năm 1940 tại các cơ sở công nghiệp trên đảo Hashima. Bản thảo này còn chỉ ra sự thiếu sót của Tokyo trong việc tưởng nhớ các nạn nhân, bày tỏ "hết sức lấy làm tiếc" về vấn đề này.

Việc một tổ chức thường không đưa ra ý kiến mang tính chính trị như UNESCO sử dụng cụm từ mạnh mẽ như trên là điều khá hiếm thấy.

Năm 2015, Nhật Bản đăng ký công nhận di sản văn hóa thế giới đối với các cơ sở trên đảo Hashima và cam kết công khai toàn bộ lịch sử về việc cưỡng ép người lao động Joseon (người Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên giai đoạn đó) làm việc tại các cơ sở công nghiệp trên hòn đảo này những năm 1940.

Tiếp đó, Tokyo đã mở Trung tâm thông tin di sản công nghiệp tại Tokyo vào tháng 6 năm ngoái. Song thay vì quảng bá lịch sử đúng đắn, trung tâm này chỉ trưng bày những tư liệu ca ngợi quá trình hiện đại hóa của Nhật Bản.

Về vấn đề này, UNESCO và Hội đồng quốc tế về di tích và di chỉ (ICOMOS) tháng 6 vừa qua đã thành lập nhóm điều tra chung về Trung tâm thông tin di sản công nghiệp tại Tokyo. Theo báo cáo dài khoảng 60 trang, nhóm điều tra chung cho rằng Trung tâm thông tin di sản công nghiệp đã không trưng bày các tư liệu đủ để cho người xem hiểu được sự thật lịch sử về vấn đề người Joseon bị cưỡng ép lao động.

Ủy ban Di sản thế giới dự kiến sẽ thông qua văn bản quyết định dựa trên nội dung báo cáo chung trên tại cuộc họp sau ngày 21/7.