Ngày 10/2 là kỷ niệm tròn một năm ngày khu công nghiệp liên Triều Gaesung dừng hoạt động. Điều này cũng có nghĩa là quan hệ liên Triều đã bị đóng băng trong suốt một năm qua. Phần lớn ý kiến cho rằng trong bối cảnh hai miền Nam-Bắc vẫn đối đầu căng thẳng như hiện nay, cơ hội để mở cửa trở lại khu công nghiệp này là không cao.

Đóng cửa một năm
Quyết định dừng hoạt động khu công nghiệp Gaesung là một biện pháp đối phó cứng rắn của Chính phủ Hàn Quốc sau khi Bắc Triều Tiên thử nghiệm hạt nhân lần thứ tư và phóng tên lửa tầm xa trong năm ngoái. Vào hôm 10/2/2016, Seoul tuyên bố dừng toàn bộ hoạt động của khu công nghiệp này. Ngay ngày hôm sau, Bắc Triều Tiên đáp trả bằng cách tuyên bố đóng cửa khu công nghiệp Gaesung và đuổi toàn bộ nhân viên miền Nam về nước. Kể từ đó, khu công nghiệp này bị ngừng hoạt động, khiến quan hệ hai miền cũng bị cắt đứt hoàn toàn. Khu công nghiệp Gaesung từng là dự án hợp tác kinh tế duy nhất còn lại giữa hai miền khi đó.

Khu công nghiệp liên Triều Gaesung là một dự án hợp tác kinh tế liên Triều mà trong đó, phía miền Nam đầu tư trang thiết bị máy móc, và phía miền Bắc cung cấp đất đai và nhân lực. Theo đó, tiền mặt được “rót” vào miền Bắc thông qua dự án này. Tuy hoạt động đi ngược lại nguyên tắc cấm vận miền Bắc của Liên hợp quốc, khu công nghiệp Gaesung được loại khỏi danh sách trừng phạt do đây là một dự án liên Triều tạo ra công ăn việc làm cho người dân Bắc Triều Tiên. Việc Chính phủ Hàn Quốc quyết định dừng hoạt động khu công nghiệp này là nhằm ngăn chặn Bình Nhưỡng dùng toàn bộ tiền lương mà doanh nghiệp miền Nam chi trả cho người lao động nước này vào việc phát triển hạt nhân và tên lửa. Vào năm 2000, tập đoàn Hyundai của Hàn Quốc và phía Bắc Triều Tiên đã ký kết thỏa thuận về việc xây dựng khu công nghiệp này. Sau quá trình xây dựng, lắp đặt nhà máy của doanh nghiệp Hàn Quốc, khu công nghiệp này bắt đầu đi vào hoạt động từ tháng 12 năm 2004.

Tình hình khu công nghiệp sau khi bị đóng cửa
Vào năm ngoái, quy mô giao dịch thương mại liên Triều đạt 330 triệu USD, mức thấp nhất kể từ sau mức 220 triệu USD vào năm 1998. Tuy nhiên, đây là quy mô giao dịch tính tới trước ngày 10/2. Trong năm ngoái, giao lưu dân sự giữa hai miền, bao gồm cả nhân sự trong khu công nghiệp liên Triều Gaesung, đạt khoảng 15.000 người, mức thấp nhất từ sau năm 2002, chưa bằng một phần mười quy mô giao lưu nhân sự liên Triều cao kỷ lục trong lịch sử là vào năm 2008, đạt 187.000 người. Trừ những nhân sự qua lại hai miền qua khu công nghiệp liên Triều Gaesung tới trước ngày 10/2, hai bên trên thực tế hầu như không có sự giao lưu nhân sự nào trong một năm qua, đồng nghĩa với việc quan hệ liên Triều đã bị cắt đứt hoàn toàn.

Các doanh nghiệp Hàn Quốc đóng tại khu công nghiệp liên Triều Gaesung chịu thiệt hại trực tiếp từ việc đóng cửa khu công nghiệp. Con số thiệt hại của những doanh nghiệp này ước tính lên tới 1.500 tỷ won (1,31 tỷ USD). Trong khi đó, Bộ Thống nhất lại báo cáo lên Chính phủ con số thiệt hại là 944,6 tỷ won (825,7 triệu USD), không bao gồm tổn thất kinh doanh của doanh nghiệp. Chính phủ đã căn cứ vào báo cáo này của Bộ Thống nhất để ủy thác cho một công ty kiểm toán tính toán lại. Sau khi trừ đi những thiệt hại gián tiếp, Chính phủ kết luận các doanh nghiệp đóng tại khu công nghiệp liên Triều Gaesung đã chịu thiệt hại 777,9 tỷ won (680 triệu USD). Tới cuối tháng 1 vừa qua, Chính phủ đã chi trả tổng cộng 501,3 tỷ won (428,2 triệu USD) tiền bảo hiểm thiệt hại cho phía doanh nghiệp căn cứ theo tiêu chuẩn pháp luật liên quan. Quyết định này của Chính phủ khiến giới doanh nghiệp không khỏi bức xúc, bởi con số tính toán của Chính phủ có sự chênh lệch quá lớn so với thiệt hại ước tính từ phía doanh nghiệp.

Dự đoán
Dự kiến khu công nghiệp liên Triều Gaesung sẽ chưa thể mở cửa trở lại khi Bắc Triều Tiên chưa chịu thay đổi về vấn đề hạt nhân, tên lửa. Bộ Thống nhất nhận định dư luận trong và ngoài nước hiện vẫn đang hết sức lo ngại về việc miền Bắc sẽ tiếp tục dùng tiền lương người lao động làm việc tại khu công nghiệp Gaesung để phát triển hạt nhân, tên lửa. Trong bối cảnh đó, việc Chính phủ Hàn Quốc nối lại hoạt động của khu công nghiệp Gaesung có thể sẽ làm dấy lên ý kiến phản đối, cho rằng điều này là vi phạm nghị quyết của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc. Do đó, Bộ Thống nhất cho rằng khó có thể thảo luận về việc mở cửa trở lại khu công nghiệp Gaesung trong nhiệm kỳ Chính phủ đương nhiệm, và vấn đề này sẽ tiếp tục là một chủ đề nóng bỏng trong nhiệm kỳ Chính phủ mới.