ⓒ Getty Images Bank

Trong một cuộc phỏng vấn, một người tị nạn Bắc Triều Tiên ngoài 40 tuổi cho biết anh nghiện game đánh bài trên điện thoại đến mức chơi mọi lúc mọi nơi, thậm chí còn cảm thấy một ngày có 24 tiếng là không đủ. Vì khi chơi game thì điện thoại sẽ nhanh hết pin nên anh ta phải liên tục sạc lại pin để chơi game tiếp.

Các phương tiện truyền thông của nước này cũng đưa tin về “chứng phụ thuộc vào giải trí” và tác hại của việc nghiện game. Các phương tiện này chỉ ra rằng những đối tượng này quá phụ thuộc vào game, gây hại cho cả sức khỏe thể chất và tinh thần. Có thông tin rất nhiều người ở Bắc Triều Tiên thích chơi game. Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về các trò chơi trên điện thoại di động ở miền Bắc cùng tiến sĩ Lee Ji-soon.

Đài truyền hình trung ương Bắc Triều Tiên (KCTV) gần đây đã có một chương trình phát sóng giải thích chi tiết về cách sử dụng điện thoại thông minh (smartphone) trong thời gian dài. Chương trình của KCTV mang tên “Những điểm cần biết khi sử dụng điện thoại cầm tay” cho biết điện thoại thông minh thường có tuổi thọ khoảng 10 năm và tuổi thọ của điện thoại phụ thuộc quan trọng vào cách nó được sử dụng. Việc chương trình này được sản xuất đã cho thấy nhiều người Bắc Triều Tiên sử dụng điện thoại thông minh. Theo khảo sát năm 2021 do Viện nghiên cứu quốc phòng Hàn Quốc công bố, 28% tổng dân số và hơn 70% người dân sống ở các thành phố lớn của miền Bắc sử dụng điện thoại di động. Cùng với số lượng người dùng smartphone ngày càng tăng, số lượng người yêu thích trò chơi trên điện thoại di động cũng đang tăng lên.

Những người tị nạn Bắc Triều Tiên mà tôi từng phỏng vấn cho biết điện thoại di động ở miền Bắc chỉ đơn giản là để gọi điện, gửi tin nhắn và chơi trò chơi vì hầu như không truy cập được internet. Trò chơi phổ biến nhất tại Bắc Triều Tiên là trò chơi đánh bài mang tên Jupae, được cài đặt sẵn trong điện thoại di động và có rất nhiều phiên bản. Thường đánh bài cần có nhiều người chơi nhưng với các trò có sẵn trong điện thoại thì người chơi có thể chơi một mình và đấu với máy mọi lúc mọi nơi. Đó là lý do tại sao ngày càng có nhiều người dân Bắc Triều Tiên chơi game.

Tại Bắc Triều Tiên, không khó tìm thấy các game nổi tiếng thế giới vì có nhiều trò chơi điện tử miền Bắc lấy cảm hứng từ các trò chơi này. Chẳng hạn, trò “Cô gái nhanh nhẹn 2” có nhiều điểm tương đồng với trò “Tomb Raider”. Trong game này, nhân vật nữ chính đánh bại kẻ thù trong các thành phố, rừng rậm và di tích lịch sử, lấy vật phẩm và cố gắng tìm người cha là một nhà khảo cổ bị mất tích.

Cả “Cô gái nhanh nhẹn 2” và “Tomb Raider” đều có nhân vật chính là một nữ chiến binh mạnh mẽ. Nhân vật nữ chính trong “Cô gái nhanh nhẹn” có nhiều điểm tương đồng với nhân vật chính Lara Croft trong “Tomb Raider”. Tuy nhiên, nhân vật Lara Croft được phác họa là một phụ nữ quyến rũ mặc trang phục khêu gợi như áo ba lỗ bó sát và quần đùi ngắn. Vì những trang phục như vậy bị cấm tại miền Bắc, nhân vật trong game của Bắc Triều Tiên lại mặc quân phục chiến đấu che đi cơ thể, làm nổi bật hình ảnh chiến binh hơn là một phụ nữ. Ngoại trừ điểm này, cả hai nhân vật đều có cốt truyện, vũ khí, cách chiến đấu và cài đặt cơ bản giống nhau.

Một trò chơi điện tử khác của Bắc Triều Tiên là “Tay đua Bình Nhưỡng” có bối cảnh là trung tâm thành phố Bình Nhưỡng. Khác với các thể loại nghệ thuật của miền Bắc thường nhấn mạnh đến văn hóa dân tộc xã hội chủ nghĩa, các game của nước này lại không thể hiện đặc điểm đặc trưng của Bắc Triều Tiên. Chẳng hạn, có thể kể đến trò chơi mô phỏng kinh doanh mang tên “Kinh doanh nhà trọ” được phát hành bởi Viện nghiên cứu trí tuệ nhân tạo và Xưởng sản xuất đa phương tiện Moranbong vào năm 2017. Trong game này, người chơi thực hiện các nhiệm vụ tại tiệm giặt là và tiệm làm kem để vận hành nhà trọ. Người chơi sẽ chọn một nhân vật tiếp viên để phục vụ khách hàng, trang trí phòng trọ để nâng cấp và nhận các loại thưởng và điểm. Khi cấp bậc “nhà trọ” của người chơi tăng lên, quy mô phòng ốc cho thuê cũng trở nên lớn hơn để cuối cùng phát triển thành khách sạn 5 sao. Tuy nhiên, trò chơi này khác xa với thực tế của Bắc Triều Tiên.

Các nhân vật trong trò chơi không có đặc điểm của người Bắc Triều Tiên mà trông giống các nhân vật trong các bộ phim hoạt hình của hãng Disney hơn, mặc dù màu tóc và mắt vẫn là màu đen. Trong trò chơi, bối cảnh và khung cảnh gợi nhớ đến châu Âu thời Trung Cổ. Các trò chơi này không có bản sắc văn hóa và các yếu tố về tư tưởng của miền Bắc. Nói cách khác, các nhân vật và nhiệm vụ trong trò chơi được thiết kế hoàn toàn để giải trí. Tương tự, các trò chơi đánh bài, cũng chính là một loại cá độ, cũng không thể hiện bản sắc xã hội chủ nghĩa mà miền Bắc luôn nhấn mạnh. Thay vào đó, chúng được tạo ra đúng với bản chất là trò chơi để giải trí.

Bên cạnh đó, có nhiều trò chơi của Bắc Triều Tiên được sản xuất dựa trên các bộ phim hoạt hình, các buổi biểu diễn hoặc tiểu thuyết nổi tiếng. Chẳng hạn, lấy cảm hứng từ vở xiếc ngắn mang tên “Những đầu bếp vui vẻ” thường được diễn giữa giờ giải lao của các màn kịch chính, Viện nghiên cứu thông tin trí tuệ thuộc Viện khoa học quốc gia Bắc Triều Tiên đã phát triển một trò chơi cùng tên . Đây là một game thi nấu ăn tạo cảm giác căng thẳng cho người chơi. Ngoài ra, bộ phim hoạt hình “Sóc và Nhím” được phát sóng trên KCTV là một bộ phim được nhiều trẻ em miền Bắc yêu thích và được lấy làm cảm hứng cho một trò chơi bắn súng 3D mang tên “Trinh sát dũng cảm” vào năm 2018. Tuy nhiên, nguồn cảm hứng tiêu biểu cho các game của Bắc Triều Tiên là loạt phim hoạt hình “Tướng soái thiếu niên”. Bộ phim xoay quanh một chiến binh trẻ tuổi tên là Soe-me ở vương quốc Goguryeo (năm 37 trước Công nguyên - 668), người đã chiến đấu chống lại quân xâm lược để trả thù cho cha. Loạt phim đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều game đa dạng, chẳng hạn như “Nal-sae thoát khỏi hang”, kể về nhân vật Nal-sae trong khi chạy trốn sự truy đuổi của kẻ thù đã rơi xuống hang sâu, hay các game “Tướng soái thiếu niên thiên hạ vô địch” và “Cuộc thi võ thuật”.

“Tướng soái thiếu niên” là loạt phim hoạt hình nổi tiếng tại Bắc Triều Tiên đến mức nếu không biết bộ phim này thì có thể bị coi là gián điệp. Lấy bối cảnh triều đại Goguryeo, bộ phim phản ánh sự nhấn mạnh của miền Bắc vào lịch sử và truyền thống và điều này cũng được đưa vào phiên bản trò chơi trên điện thoại di động. Bắc Triều Tiên đã phát triển các trò chơi độc quyền dựa trên nội dung văn hóa gốc, thể hiện văn hóa dân tộc xã hội chủ nghĩa, và “Tướng soái thiếu niên” chính là một nội dung như vậy. Các trò chơi tương tự theo phong cách riêng của miền Bắc có thể kể đến trò chơi chiến lược mang tên “Chiến tranh Imjin vì Tổ quốc”, đề cập đến chiến tranh chống quân xâm lược Nhật Bản vào cuối thế kỷ XVI. Ngoài ra còn có trò chơi đối kháng có tên “Taekwondo của Bắc Triều Tiên”. Những trò chơi này mang lại cho người dân miền Bắc cảm giác tự hào về đất nước.

Ở Bắc Triều Tiên, game không chỉ để tiêu khiển hay giải trí mà còn có mục đích phát triển trí tuệ, chống lão hóa não bộ và học tập. Đặc biệt, trò “Tướng soái thiếu niên thiên hạ vô địch 1.4” có nhiều tính năng giúp thanh thiếu niên không nghiện game và còn có hiệu quả giáo dục.

Trong khi chơi trò chơi, người dùng phải giải 400 câu hỏi trắc nghiệm ngẫu nhiên. Nếu trả lời được 50 câu hỏi, họ có thể tiếp tục tấn công và nhận tiền trò chơi để mua một số vật phẩm. Nếu không biết câu trả lời thì đương nhiên người chơi sẽ phải học. Tuy nhiên, điều thú vị là các câu hỏi này không liên quan đến chính trị hay tư tưởng mà chủ yếu là những câu hỏi về kiến thức chung như “Độ sâu của biển Tây là bao nhiêu?”, “Vương quốc Balhae được thành lập vào năm nào?” và “Làm thế nào để tẩy vết bẩn kimchi khỏi quần áo?”. Việc đưa ra câu đố đã khiến người chơi phải học tập một cách tự nhiên. Trò chơi cũng đưa ra câu châm ngôn “Kiến thức là ánh sáng và thiếu hiểu biết là bóng tối”, “Con người cần phải học liên tục cho đến khi từ giã cõi đời” và “Càng vận động đầu óc thì sẽ càng thông minh”. Người chơi cũng có thể mua các vật phẩm trong trò chơi bằng tiền mặt, nhưng họ có thể nhận tiền trò chơi miễn phí bằng cách giải các câu đố.

Để mua các trò chơi này, người dân Bắc Triều Tiên có thể tải ứng dụng trên kho ứng dụng “Người bạn đường của tôi”, được xem như App Store và Play Store phiên bản miền Bắc. Một chương trình phát sóng của Bắc Triều Tiên cho biết Trung tâm trao đổi công nghệ thông tin Samheung của nước này đang tích cực phát triển và cung cấp các ứng dụng cho điện thoại di động. Chương trình cũng cho biết trung tâm này đã phát triển kho ứng dụng “Người bạn đường của tôi” để có thể dễ dàng sử dụng với cả mạng quốc gia và mạng thông tin di động. Đặc biệt phiên bản nâng cấp của dịch vụ này có đầy đủ các loại sách điện tử, video, phim điện ảnh, phim hoạt hình, phim truyền hình và các ấn phẩm liên quan đến giáo dục thể chất và kiến thức. Trước đây, “Người bạn đường của tôi” chỉ cho phép người dùng xem trước các ứng dụng, sau đó phải đến Trung tâm trao đổi công nghệ thông tin để thanh toán cho các ứng dụng muốn mua bằng thẻ thanh toán điện tử rồi mới cài đặt được trên điện thoại di động. Tuy nhiên, phiên bản 4.3 của dịch vụ này được phát hành vào năm 2019 cho phép người dùng tải xuống trực tiếp ứng dụng qua mạng truyền thông di động.

Theo nghiên cứu về “Người bạn đường của tôi” phiên bản 4.3 tính đến tháng 1/2020, kho ứng dụng này chứa 250 loại trò chơi di động khác nhau, bao gồm trò chơi ghép hình, mô phỏng, bắn súng và đua xe theo thứ tự thời gian gần nhất trước. Ứng dụng cung cấp thông tin về trò chơi, bao gồm cả nhà sản xuất, số sao đánh giá của người dùng trước và giá cả, vì vậy người dùng có thể tìm hiểu thêm về trò chơi trước khi mua. Một số nhân vật và vật phẩm có thể bị khóa mà chỉ những người trả tiền mới chơi được. Ngay khi nhấn vào biểu tượng, cửa sổ thanh toán sẽ hiện lên. Việc người chơi sẵn sàng chi tiền để giải trí cho thấy sự thay đổi trong mô hình tiêu dùng tại Bắc Triều Tiên. Việc này cũng cho thấy tiềm năng sử dụng tiền ảo, trước mắt là tiền trò chơi, của người dân nước này.

Việc phát triển game được đại chúng hóa tại Bắc Triều Tiên từ khi Đại học tổng hợp Kim Nhật Thành phát hành ứng dụng mang tên “Sức mạnh”, viết tắt của câu “Tri thức là sức mạnh”, vào năm 2014. Doanh thu của ứng dụng trò chơi đố vui này vượt hai triệu USD, khiến nhiều người nhận thức được đây là một lĩnh vực hái ra tiền và vì vậy số lượng người phát triển game tăng lên.

Ấn bản tháng 1/2022 của tạp chí “Foreign Trade” (Thương mại quốc tế) của Bắc Triều Tiên có đăng một bài báo cho biết Công ty liên doanh Taeyong Sinsamon trực tiếp bán các ứng dụng trò chơi trên trang web thông qua mạng nội bộ của nước này và cung cấp cho người dùng một số sản phẩm miễn phí tùy theo lượng tiền thanh toán. Điều này cho thấy hệ thống nội bộ của miền Bắc đang thay đổi. Trò chơi điện tử là một trong những ngành có giá trị gia tăng cao và hấp dẫn. Miền Bắc đang phát triển các trò chơi sử dụng nội dung văn hóa và các nguyên tắc trong game có thể được sử dụng không chỉ trong giải trí mà còn trong giáo dục, chăm sóc y tế và các ngành công nghiệp khác. Vì các trò chơi dự kiến sẽ mở rộng hơn nữa nên ngành công nghiệp game của Bắc Triều Tiên có tiềm năng phát triển cao trong tương lai.

Ngành công nghiệp game của Bắc Triều Tiên dự kiến sẽ mở rộng dần dần như một ngành công nghiệp văn hóa, đồng thời điều chỉnh theo xu hướng toàn cầu trong môi trường truyền thông mới. Chúng ta hãy cùng chờ xem ngành công nghiệp này của miền Bắc phát triển như thế nào trong tương lai.