Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và Chủ tịch Ủy ban Quốc vụ Bắc Triều Tiên Kim Jong-un hôm 27/4 đã tham dự Hội nghị thượng đỉnh liên Triều lịch sử tại Ngôi nhà Hòa bình thuộc làng đình chiến Bàn Môn Điếm phía miền Nam. Sau hội nghị, hai bên đã thông qua Tuyên bố Bàn Môn Điếm với nhiều nội dung nhất trí bao quát, khẳng định mục tiêu chung là phi hạt nhân hóa bán đảo Hàn Quốc.

Tuyên bố Bàn Môn Điếm
“Tuyên bố Bàn Môn Điếm vì hòa bình, thịnh vượng và thống nhất trên bán đảo Hàn Quốc” gồm 13 hạng mục. Trước tiên, hai bên tuyên bố sẽ không có thêm một cuộc chiến tranh nào nữa trên bán đảo Hàn Quốc, mở ra một kỷ nguyên mới của hòa bình. Tiếp đó, hai miền Nam-Bắc thể hiện quyết tâm vững chắc về việc sớm chấm dứt chia cắt và đối đầu, mở ra một thời đại mới của hòa giải, hòa bình và thịnh vượng dân tộc, phát triển quan hệ liên Triều.

Tuyên bố Bàn Môn Điếm được chia làm ba lĩnh vực chính là cải thiện quan hệ liên Triều, giải tỏa căng thẳng quân sự và thiết lập thể chế hòa bình vĩnh viễn trên bán đảo Hàn Quốc.

Ở lĩnh vực cải thiện quan hệ liên Triều, tuyên bố cho biết hai miền Nam-Bắc sẽ xúc tiến đối thoại và đàm phán ở các lĩnh vực, bao gồm cả hội đàm cấp cao, lập Văn phòng liên lạc liên Triều tại khu vực Gaesung, thúc đẩy hợp tác, giao lưu đa phương ở mọi tầng lớp, tổ chức chương trình đoàn tụ các gia đình bị ly tán trong chiến tranh Triều Tiên (1950-1953).

Về lĩnh vực giải tỏa căng thẳng quân sự, hai miền Nam-Bắc nhất trí dừng các hành vi thù địch quân sự, biến đường ranh giới liên Triều trên biển (NLL) trở thành một hải phận hòa bình, bảo đảm về mặt quân sự cho các hoạt động giao lưu, hợp tác song phương, tổ chức thường xuyên hội đàm quân sự.

Về việc xây dựng thể chế hòa bình vĩnh viễn trên bán đảo Hàn Quốc, hai bên nhất trí tuyên bố chấm dứt chiến tranh trong năm nay, nhân kỷ niệm 65 năm ký kết Hiệp định đình chiến năm 1953, chuyển từ Hiệp định đình chiến sang Hiệp định hòa bình, tổ chức các cuộc hội đàm ba bên Hàn-Triều-Mỹ hoặc bốn bên là Hàn-Triều-Mỹ-Trung. Ngoài ra, Seoul và Bình Nhưỡng tái khẳng định mục tiêu chung là xây dựng một bán đảo Hàn Quốc không hạt nhân. Hai nhà lãnh đạo nhất trí sẽ điện đàm trực tiếp để đối thoại một cách thường xuyên và Tổng thống Moon Jae-in sẽ thăm Bình Nhưỡng vào mùa thu năm nay.

Ý nghĩa và triển vọng
Hội nghị thượng đỉnh lần này có nhiều điều bất ngờ cả về hình thức và nội dung so với hai lần hội nghị trước đó. Hai nhà lãnh đạo đã đi dạo cùng nhau, trò chuyện một cách thân tình, cùng trồng cây lưu niệm, củng cố sự tin tưởng lẫn nhau. Đặc biệt, phu nhân của Chủ tịch Kim Jong-un là bà Ri Sol-ju cũng có mặt, trở thành tâm điểm của truyền thông quốc tế.

Tuyên bố Bàn Môn Điếm được hai bên thông qua sau hội nghị bao gồm các nội dung bao quát về các vấn đề thiết yếu để xây dựng thể chế hòa bình, như việc hai bên tuyên bố chấm dứt chiến tranh, chuyển từ Hiệp định đình chiến sang Hiệp định hòa bình, cải thiện quan hệ liên Triều, dừng các hành vi thù địch quân sự, khẳng định mục tiêu phi hạt nhân hóa.

Ngoài ra, bằng việc tuyên bố sẽ không có một cuộc chiến tranh nào trên bán đảo Hàn Quốc, lãnh đạo hai nước thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong việc thiết lập hòa bình. Một vấn đề nhạy cảm là vụ quân đội Bắc Triều Tiên nã pháo vào đảo Yeonpyeong của Hàn Quốc năm 2010 cũng được đề cập trong hội nghị, càng thể hiện quyết tâm của hai bên trong việc dừng các hành vi thù địch. Việc hai bên nhất trí biến đường ranh giới liên Triều trên biển trở thành một hải phận hòa bình là một phương án cụ thể để thực hiện quyết tâm đó.

Tuy nhiên, một số ý kiến chỉ trích Tuyên bố Bàn Môn Điếm không đề cập cụ thể tới việc phi hạt nhân hóa, mà chỉ dừng lại ở việc tái khẳng định về mục tiêu chung. Về điều này, một số ý kiến phản bác rằng đây là vấn đề sẽ được thảo luận tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều, nên không thể đề cập cụ thể tại Hội nghị thượng đỉnh liên Triều lần này.

Hội nghị thượng đỉnh liên Triều đã kết thúc thành công, tạo dựng được nền tảng tốt đẹp cho Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều sẽ được diễn ra trong tháng 5 hoặc đầu tháng 6 tới. Bài toán đặt ra giờ đây là hai miền phải thực hiện các nội dung đã nhất trí và kêu gọi được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế. Đặc biệt, việc tuyên bố chấm dứt chiến tranh là một vấn đề cần có sự đồng ý của cả Mỹ và Trung Quốc, các bên đã tham gia ký kết Hiệp định đình chiến vào năm 1953.