Một quan chức Chính phủ ngày 4/9 cho biết Chính phủ Hàn Quốc đã quyết định không tham dự lễ tưởng niệm nạn nhân người Joseon (người Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên ngày nay) từng bị cưỡng ép lao động tại mỏ Sado (Nhật Bản) trong chiến tranh năm nay.

Tương tự năm ngoái, trọng tâm tranh cãi năm nay tiếp tục xoay quanh nội dung bài điếu văn của phía Nhật Bản. Quan chức trên giải thích hai bên đã không đạt được sự đồng thuận về cách diễn đạt cụ thể liên quan tới vấn đề cưỡng ép lao động thời chiến. Chính phủ Hàn Quốc cho rằng để thể hiện tinh thần tưởng niệm một cách đúng mực, phải nêu rõ việc những lao động người Hàn Quốc đã từng bị cưỡng bức lao động trái với ý chí của bản thân. Trong quá trình tham vấn, Nhật Bản đã đưa ra một số cách diễn đạt liên quan đến vấn đề cưỡng ép lao động, nhưng vẫn chưa đủ thuyết phục để Hàn Quốc quyết định tham dự lễ tưởng niệm.

Quan chức này nhấn mạnh Chính phủ đã tích cực tham vấn với phía Nhật Bản nhằm tổ chức một buổi lễ tưởng niệm trọn vẹn, tưởng nhớ linh hồn những người lao động Hàn Quốc và an ủi nỗi đau của gia quyến, nhưng tiếc là không thể thu hẹp được bất đồng ý kiến với Tokyo.

Nhật Bản dự kiến sẽ tổ chức lễ tưởng niệm các nạn nhân mỏ Sado vào ngày 13/9 tới đây. Chính phủ Hàn Quốc nhận định khó có đủ thời gian để giải quyết bất đồng ý kiến và các công tác chuẩn bị tham dự, nên đã chính thức thông báo với Nhật Bản về quyết định không tham gia vào sáng ngày 4/9. 

Thay vào đó, Chính phủ sẽ tiến hành một lễ tưởng niệm riêng để tưởng nhớ các nạn nhân, dự kiến diễn ra vào mùa thu này tại đảo Sado. Thời gian và quy mô lễ tưởng niệm vẫn đang được cân nhắc.

Liên quan đến vấn đề này, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Hayashi Yoshimasa trong buổi họp báo cùng ngày từ chối bình luận về quyết định không tham dự lễ tưởng niệm của Seoul, chỉ cho biết đây là lễ tưởng niệm do chính quyền địa phương tổ chức, Tokyo đã phối hợp với ban tổ chức cũng như trao đổi chặt chẽ với Seoul trong thời gian qua.

Lễ tưởng niệm các nạn nhân bị cưỡng ép lao động tại mỏ Sado là một cam kết của Chính phủ Nhật Bản nhằm đổi lấy sự đồng thuận của Hàn Quốc khi Tokyo thúc đẩy việc đăng ký mỏ Sado trở thành di sản thế giới vào tháng 7 năm ngoái. Khi đó, Hàn Quốc yêu cầu Nhật Bản phải phản ánh đầy đủ lịch sử cưỡng bức lao động đối với người lao động Joseon.

Tuy nhiên, ngay từ lễ tưởng niệm đầu tiên được tổ chức vào năm ngoái, Nhật Bản và Hàn Quốc đã có nhiều bất đồng về tên gọi sự kiện và nội dung bài điếu văn. Kết quả là lễ tưởng niệm ngày 24/11 tại thành phố Sado cùng năm đã trở thành một sự kiện “nửa vời” khi thiếu vắng gia quyến các nạn nhân và quan chức Chính phủ Hàn Quốc. Ngay hôm sau, phía Hàn Quốc đã tổ chức một lễ tưởng niệm riêng tại khu ký túc xá cũ của người lao động Joseon tại mỏ Sado. 

Mỏ Sado nằm ở đảo Sado, thành phố Sado, tỉnh Niigata, từng là một mỏ vàng nổi tiếng thời kỳ Edo (1603-1867). Sau khi chiến tranh Thái Bình Dương nổ ra, nơi này được sử dụng để khai thác vật tư cho chiến tranh như đồng, sắt, kẽm. Đặc biệt, công việc tại mỏ hết sức nguy hiểm, nên thực dân Nhật Bản đã huy động một lượng lớn lao động người Joseon đến để cưỡng ép họ làm việc tại đây.