Trước thềm Hội nghị thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) diễn ra tại thành phố Gyeongju, tỉnh Bắc Gyeongsang (31/10), một nguồn thạo tin ngoại giao ngày 19/10 cho biết 21 nền kinh tế thành viên APEC đang tiến hành các điều chỉnh cuối cùng về câu chữ sẽ được đưa vào tuyên bố chung của Hội nghị thượng đỉnh APEC. 

Đây là Hội nghị APEC đầu tiên kể từ khi chính quyền cầm quyền nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Mỹ Donald Trump ra mắt. Vì vậy, liệu tinh thần thương mại đa phương, vốn là nền tảng của Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương, có được duy trì trong bối cảnh Mỹ đang thúc đẩy chính sách bảo hộ mậu dịch hay không đang nhận được nhiều sự quan tâm.

Nếu nội dung trên được công bố, mức độ ủng hộ về thương mại tự do trong tuyên bố chung được cho là sẽ chứa các cụm từ liên quan đến Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), tổ chức đang chịu ảnh hưởng tiêu cực từ các biện pháp thuế quan do Mỹ khởi xướng. 

Các tuyên bố APEC trước đây đều lấy sự ủng hộ đối với thương mại tự do làm nền tảng, hướng đến chủ nghĩa đa phương bằng cách nhấn mạnh sự bảo vệ mạnh mẽ đối với hệ thống của WTO. Từ năm 2021-2024, các tuyên bố chung của Hội nghị thượng đỉnh APEC đều bao gồm cụm từ như "hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ, lấy WTO làm cốt lõi". Cụm từ này bắt đầu xuất hiện trong các tuyên bố của APEC kể từ sau khi nhiệm kỳ cầm quyền đầu tiên của ông Trump kết thúc (2017–2021), thời kỳ mà các Hội nghị thượng đỉnh APEC bị gián đoạn do Tổng thống Mỹ không tham dự phiên họp chính thức.

Tuy nhiên, khả năng đạt được đồng thuận về một văn bản có nội dung tương đương với các tuyên bố APEC trước đây trong năm nay là không cao. Ngay cả khi từ "Tổ chức Thương mại thế giới" vẫn được giữ lại, thì cụm từ "cốt lõi" có khả năng sẽ bị loại bỏ, làm suy yếu ý nghĩa của tuyên bố. Hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc lần này có thể sẽ trở thành một sự kiện cho thấy rõ sự thoái trào của trật tự thương mại đa phương, đi ngược lại với mục tiêu ban đầu của hội nghị.

Tại Hội nghị Bộ trưởng Thương mại APEC 2025 tại đảo Jeju hồi tháng 5, các quan chức cũng đã nhất trí thông qua một tuyên bố chung, trong đó thừa nhận tầm quan trọng của WTO trong việc thúc đẩy các vấn đề thương mại. Tuy nhiên, quá trình đàm phán cũng đã tồn tại sự khác biệt trong lập trường của các nền kinh tế thành viên. Vấn đề này được cho là phản ánh cuộc chiến thuế quan của Mỹ khi nhắm vào Trung Quốc. Bắc Kinh đã nhấn mạnh quan điểm ủng hộ chủ nghĩa đa phương và phản đối chủ nghĩa bảo hộ. Các nội dung này được cho là đã bị Washington phản đối đưa vào tuyên bố. 

Ngoài ra, việc Tổng thống Trump dự kiến chỉ thăm Hàn Quốc trong hai ngày 29-30/10, và sẽ không tham dự phiên họp chính của Hội nghị APEC diễn ra từ ngày 31/10, đã làm dấy lên lo ngại rằng tuyên bố của APEC nhằm bảo vệ ngọn lửa của thương mại tự do có thể bị lu mờ.

Hơn nữa, trong bối cảnh Trung Quốc đang phản ứng mạnh mẽ trước việc Mỹ tăng thuế quan và nỗ lực xây dựng hình ảnh như một "người bảo vệ chủ nghĩa đa phương", việc ông Trump vắng mặt có thể vô tình khiến Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình trở thành nhân vật trung tâm của hội nghị APEC tới đây.