Ngày 19/2 vừa qua, Bộ Ngoại giao Hàn Quốc đã lên tiếng hối thúc Trung Quốc tuân thủ các Côngước quốc tế về người tỵ nạn và Công ước chống tra tấn người tỵ nạn. Trước đó, Bắc Kinh đã có động thái cưỡng ép những người tỵ nạn Bắc Triều Tiên trở về nước và điều này đang gây sự chú ý của dư luận rằng liệu đây có phải một chiến lược mới của Chính phủ Hàn Quốc trong việc giải quyết vấn đề người tỵ nạn Bắc Triều Tiên hay không.

Vấn đề người tỵ nạn Bắc Triều Tiên
Trọng tâm của vấn đề người tỵ nạn Bắc Triều Tiên đối với Trung Quốc là nước này đã cưỡng ép những người trốn thoát khỏi miền Bắc hồi hương. Trung Quốc và Bắc Triều Tiên vốn có mối quan hệ đặc biệt như huynh đệ ‘cắt máu ăn thề’. Đó là do Trung Quốc đã từng tham gia vào cuộc chiến Triều Tiên để bảo vệ chính quyền Bắc Triều Tiên và ngay ở thời điểm hiện tại Trung Quốc vẫn đang giữ vai trò như vậy. Có thể nói, mối quan hệ lịch sử này chính là cơ sở cho một chiến lược ngoại giaomang tính quốc gia của Trung Quốc. Như vậy, Bắc Triều Tiên sẽ dần trở thành một ‘công cụ hoãn xung’ đối với Trung Quốc. Vì vậy trong các vấn đề về vũ khí hạt nhân và nhân quyền tại Bắc Triều Tiên hay vấn đề Bình Nhưỡng có động thái khiêu khích Seoul, Bắc Kinh cũng đều ra sức ủng hộ mặc cho cộng đồng quốc tế chỉ trích những động thái này là hết sức vô lý. Và đối với vấn đề người tỵ nạn Bắc Triều Tiên cũng vậy. Trung Quốc đã quản thúc và cưỡng ép những người trốn thoát khỏi Bắc Triều Tiên trở về nước theo yêu cầu của nước này bất chấp việc vi phạm Công ước quốc tế. Trên thực tế, việc đi qua Trung Quốc là con đường dễ nhất cho những người muốn trốn khỏi Bắc Triều Tiên. Bởi lẽ việc trốn khỏi Bắc Triều Tiên bằng đường biển cần phải chuẩn bị rất nhiều thứ bao gồm thuyền bè. Nếu Bắc Kinh quản thúc và cưỡng ép hồi hương thì những người Bắc Triều Tiên muốn đào tẩu sang nước khác sẽ phải chịu hình phạt và nghiêm trọng hơn họ có thể phải đối mặt với cái chết.

Lập trường của Hàn Quốc
Thời gian qua, Hàn Quốc đã rất nỗ lực trong việc giải quyết các vấn đề liên quan đến người tỵ nạn Bắc Triều Tiên thông qua đàm phán với Chính phủ Trung Quốc do vai trò đặc biệt của nước này giữa 2 miền Nam-Bắc. Tuy nhiên gần đây, các chính sách về người tỵ nạn Bắc Triều Tiên của Chính phủ Trung Quốc đột ngột chuyển sang rất khắt khe. Trung Quốc đang hy vọng vào sự ổn định của chính quyền ‘cha truyền con nối’ ở Bắc Triều Tiên. Do đó Bắc Kinh tỏ ra rất cứng rắn trong việc xử lý những người trốn thoát khỏi nước này. Thái độ cứng rắn này của Trung Quốc đồng nghĩa với việc nước này không tuân thủ các Công ước quốc tế về vấn đề người tỵ nạn.

Thông điệp của Bộ Ngoại giao Hàn Quốc gửi Trung Quốc
Việc Bộ ngoại giao Hàn Quốc hối thúc Trung Quốc tuân thủ các Công ước quốc tế là tín hiệu cho thấy nước này có thể không tiếp tục tiến hành đàm phán song phương nữa. Có vẻ như đây là một thông điệp rằng, gần đây việc đàm phán song phương với Trung Quốc không đem lại kết quả nên Hàn Quốc có thể sẽ đưa vấn đề này ra trước dư luận cộng đồng quốc tế. Về cơ bản, nguyên tắc của bộ luật quốc tế là phải tôn trọng ý muốn tự do của đương sự. Theo đó, Công ước về người tỵ nạn quy định rằng “không được trục xuất hoặc buộc hồi hương những người tỵ nạn về khu vực có nguy cơ đe dọa đến tính mạng hay sự tự do của họ”. Ngoài ra, trong Công ước về chống tra tấn còn có điều khoản “Không được trục xuất, buộc hồi hương hay dẫn độ các cá nhân về đất nước mà ở đó họ có nguy cơ bị tra tấn.” Trong bối cảnh này, Trung Quốc có nghĩa vụ phải tuân thủ hai điều khoản trên. Dự kiến Bộ Ngoại giao Hàn Quốc sẽ hối thúc Trung Quốc tuân thủ nguyên tắc cấm cưỡng chế hồi hương trong cuộc đàm phán giữa Ngoại trưởng hai nước Hàn-Trung dự kiến sẽ được tổ chức vào đầu tháng 3 tới.