Một tháng đã trôi qua kể từ khi diễn ra Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều. Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều được tổ chức tại đảo Sentosa của Singapore vào ngày 12/6 đã làm dấy lên rất nhiều kỳ vọng bởi lãnh đạo của hai nước, vốn đã ở trong tình trạng thù địch suốt 68 năm qua, đã gặt hái được một số thỏa thuận đầy ý nghĩa, bao gồm việc phi hạt nhân hóa, đảm bảo an ninh và thiết lập mối quan hệ mới. Hãy cùng lắng nghe ông Kim Geun-sik, Giáo sư Khoa học chính trị của trường Đại học Kyungnam, phân tích tiến triển của mối quan hệ Mỹ-Triều một tháng sau cuộc gặp thượng đỉnh. 

Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều mang tính lịch sử ngày 12/6 tại Singapore đã làm dấy lên cả hy vọng lẫn lo ngại. Lãnh đạo của hai nước, vốn đã duy trì sự thù địch trong một thời gian dài, đã gặp mặt trực tiếp và đạt được một số thỏa thuận, mang lại viễn cảnh tươi sáng về một giải pháp hòa bình cho các vấn đề trên bán đảo Hàn Quốc. Tuy nhiên, thỏa thuận về phi hạt nhân hóa – chủ đề nghị sự then chốt – lại có phần mơ hồ. Trong quá trình đàm phán cấp chuyên viên sau đó, đã có nhiều hoài nghi về việc liệu Bắc Triều Tiên có thực sự cam kết phi hạt nhân hóa và lên các kế hoạch cụ thể để thi hành mục tiêu này hay không. Nói cách khác, nhiều người vẫn đang nghi ngờ Bình Nhưỡng.

Nhiều người đã kỳ vọng rằng Bình Nhưỡng và Washington sẽ đẩy nhanh đàm phán về phi hạt nhân hóa trong các cuộc hội đàm tiếp theo sau hội nghị thượng đỉnh. Kỳ vọng này thậm chí còn được đẩy lên cao hơn khi Hàn Quốc và Mỹ quyết định dừng tập trận chung, và Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo có chuyến thăm tới Bắc Triều Tiên chỉ khoảng 20 ngày sau hội nghị thượng đỉnh tại Singapore. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng chuyến công du này của ông Pompeo đã không được như kỳ vọng. 

Tuyên bố chung Mỹ-Triều được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh song phương ngày 12/6 đã đem đến một giải pháp cho vấn đề phi hạt nhân hóa, bởi nó cho thấy cam kết của hai nước nhằm tổ chức các cuộc đàm phán cấp cao theo sau đó. Hội đàm cấp cao trên thực tế đã được tổ chức dưới dạng chuyến thăm hai ngày vừa qua của Ngoại trưởng Pompeo tới Bình Nhưỡng. Nhưng hai nước vẫn chưa nhất trí cụ thể về việc phi hạt nhân hóa miền Bắc, bao gồm biện pháp, thời gian và lộ trình. Ông Pompeo dường như đã muốn gặp Chủ tịch miền Bắc Kim Jong-un trong chuyến thăm tới Bình Nhưỡng, nhưng ông Kim được khẳng định là đã không có mặt tại thủ đô thời điểm đó. Hơn nữa, sau khi ông Pompeo rời Bắc Triều Tiên, Bộ Ngoại giao nước này đã chỉ trích việc Mỹ đơn phương yêu cầu việc phi hạt nhân hóa miền Bắc chẳng khác gì lối hành xử của “đầu gấu”. Nhiều người lo ngại rằng hai nước đang ngày càng có quan điểm khác biệt về vấn đề này.

Hội đàm cấp cao giữa Bắc Triều Tiên và Mỹ vào ngày 6 và 7/7 là khởi đầu của việc thi hành Tuyên bố chung Mỹ-Triều được thông qua tại hội nghị thượng đỉnh song phương và là dịp tái khẳng định cam kết của cả hai bên nhằm giải quyết vấn đề phi hạt nhân hóa. Tuy nhiên, cuộc gặp rất được kỳ vọng giữa Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và Chủ tịch miền Bắc Kim Jong-un đã không diễn ra, và Bình Nhưỡng sau đó còn chỉ trích Mỹ đơn phương yêu cầu phi hạt nhân hóa theo lối hành xử kiểu “đầu gấu”. Ông Pompeo cũng đã lần đầu tiên trong vòng một tháng đề cập tới cụm từ “gây áp lực tối đa” với miền Bắc, một cụm từ mà Mỹ đã hạn chế sử dụng trong thời gian qua. Theo khung cơ bản về phi hạt nhân hóa và đảm bảo an ninh, Mỹ khăng khăng công thức “phi hạt nhân hóa trước nhất, đền bù sau”, trong khi Bắc Triều Tiên ủng hộ phương án phi hạt nhân hóa “đồng bộ theo từng giai đoạn”. Dường như hai nguyên tắc này đã xung đột lẫn nhau, phá hỏng bầu không khí của cuộc hội đàm cấp cao vừa qua. 

Mỹ đã nhấn mạnh cam kết rõ ràng của Bắc Triều Tiên về việc tiến tới phi hạt nhân hóa và việc thi hành cam kết này một cách mau chóng. Phi hạt nhân hóa là một quá trình rất phức tạp. Mỹ yêu cầu miền Bắc tiết lộ chính xác số bom và vật liệu hạt nhân mà nước này sở hữu, cũng như địa điểm các cơ sở hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Washington cũng yêu cầu Bình Nhưỡng đưa ra lộ trình cho việc kiểm chứng, dỡ bỏ và vận chuyển các vũ khí hạt nhân này ra khỏi đất nước. Nói cách khác, Mỹ khăng khăng rằng miền Bắc phải thể hiện quan điểm rõ ràng về phương thức “phi hạt nhân hóa trước” và công bố chương trình hành động. Mặt khác, Bắc Triều Tiên lại kêu gọi một quá trình giải trừ hạt nhân đồng bộ theo từng giai đoạn, yêu cầu Mỹ có các biện pháp đền bù tương ứng tại mỗi giai đoạn phi hạt nhân hóa. Hai bên dường như đã thất bại trong việc thu hẹp khoảng cách về vấn đề này.

Tại cuộc hội đàm cấp cao vừa qua, Bắc Triều Tiên và Mỹ đã cho thấy sự khác biệt lớn về vấn đề then chốt là phi hạt nhân hóa. Bình Nhưỡng coi sự an toàn cho thể chế là ưu tiên hàng đầu và yêu cầu hai nước tuyên bố chấm dứt chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) nhân dịp kỷ niệm 65 năm ký kết Hiệp định đình chiến vào ngày 27/7. Nhưng Mỹ đã đề cập tới mô hình phát triển kinh tế của Việt Nam như một ví dụ đền bù nếu miền Bắc phi hạt nhân hóa. Dường như cho rằng các biện pháp phi hạt nhân hóa Bình Nhưỡng thôi là không đủ, Washington muốn thảo luận một số điểm khích lệ trước. Mặc dù thất bại trong việc đi tới thỏa hiệp, hai bên có thể sẽ nỗ lực duy trì sức đẩy đối thoại này. Bất chấp lời chỉ trích Mỹ của Bình Nhưỡng, Tổng thống Donald Trump đã phát biểu rằng ông tin tưởng nhà lãnh đạo miền Bắc Kim Jong-un sẽ giữ đúng cam kết phi hạt nhân hóa. 

Tổng thống Donald Trump cảm thấy khó mà tách bạch vấn đề phi hạt nhân hóa với sự cân nhắc về mặt chính trị. Ông đã ký một thỏa thuận tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều lịch sử vừa qua. Đối với ông Trump, việc dội một gáo nước lạnh vào đàm phán về phi hạt nhân hóa sẽ là một gánh nặng chính trị to lớn. Đó là lý do vì sao Tổng thống Mỹ đã phát biểu rằng ông tin tưởng Chủ tịch Kim Jong-un sẽ tôn trọng thỏa thuận đã ký kết và cái bắt tay giữa hai bên. Một lý do nữa khiến ông Trump chưa thể từ bỏ đàm phán với Bắc Triều Tiên chính là cuộc bầu cử Tổng thống giữa nhiệm kỳ vào tháng 11. Nếu muốn đảng Cộng hòa của mình giành chiến thắng áp đảo tại cuộc bầu cử này, ông Trump nên có được một thành quả rõ rệt trong vấn đề hạt nhân miền Bắc và nâng cao được kỳ vọng của cử tri. Do đó, cho tới tháng 11, Tổng thống Trump sẽ phải duy trì sức đẩy đối thoại hiện tại, kể cả khi ông và Chủ tịch Kim Jong-un không thể thu hẹp khoảng cách về quan điểm.

Vào ngày 7/7, phía Bắc Triều Tiên cũng phát biểu rằng vẫn tin tưởng Tổng thống Trump. Bởi hai nước đã bày tỏ sự tin cậy lẫn nhau, vấn đề mấu chốt chính là việc tìm ra một trình tự và biện pháp phi hạt nhân hóa làm hài lòng cả đôi bên.