ⓒ KBS

Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên vừa khôi phục hoàn toàn đường dây liên lạc quân sự trên biển Tây vào ngày 16/7 vừa qua, 29 tháng kể từ khi đường dây này bị cắt đứt cùng với việc đóng cửa khu công nghiệp liên Triều Gaesung vào tháng 2 năm 2016. Giờ đây, các chức năng gọi điện và gửi fax của đường dây liên lạc quân sự đã hoạt động bình thường trở lại, càng đẩy mạnh hơn các nỗ lực hướng đến hòa bình trên bán đảo Hàn Quốc. Hãy cùng lắng nghe ông Chung Young-tae, Giám đốc Viện nghiên cứu Bắc Triều Tiên, phân tích sâu hơn về động thái tích cực này. 

Việc khôi phục đường dây liên lạc quân sự là vô cùng quan trọng bởi hai lý do. Thứ nhất, quyết định này chắc chắn sẽ góp phần làm giảm căng thẳng quân sự giữa Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên cũng như xây dựng được lòng tin giữa hai bên. Do quan hệ giữa hai nước không thực sự suôn sẻ, nguy cơ xảy ra xung đột quân sự là thường trực. Việc khôi phục đường dây liên lạc sẽ giảm thiểu khả năng này. Thứ hai, hỗ trợ về quân sự là cần thiết cho trao đổi liên Triều, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế. Đường dây liên lạc quân sự liên Triều sẽ giúp miền Nam và miền Bắc tiến hành các dự án hợp tác song phương một cách an toàn và hiệu quả.

Lãnh đạo quân sự của Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên đã xây dựng chín đường dây liên lạc vì mục đích hỗ trợ việc di chuyển qua biên giới và ngăn ngừa xung đột ngẫu nhiên. Hai bên đã lần lượt thiết lập các đường dây điện thoại và fax trên biển Tây và biển Đông vào năm 2002 và 2003, và đã lắp thêm một đường dây nữa ở phía Tây vào năm 2005. Nhưng các đường dây này đã không thể hoạt động hết chức năng trong một thời gian. Cho tới lần khôi phục gần đây, đường dây liên lạc trên biển Tây chỉ có chức năng điện đàm, trong khi đường dây trên biển Đông đã bị phá hủy trong một trận hỏa hoạn vào năm 2010. Một đường dây liên lạc phía Tây khác đã được phía miền Bắc đơn phương sử dụng vào năm 2008. Việc các đường dây liên lạc bị gián đoạn đã trở thành vật cản cho quan hệ liên Triều, vốn đã bắt đầu được cải thiện vào tháng 1 năm nay. Xem xét tới việc liên lạc, di chuyển hay trao đổi xuyên biên giới đều cần đến sự đảm bảo an ninh từ cả phía quân đội hai nước, Seoul và Bình Nhưỡng đã nỗ lực khôi phục các đường dây liên lạc quân sự sau khi Tuyên bố Bàn Môn Điếm được thông qua tại Hội nghị thượng đỉnh liên Triều 27/4. 

Trong Tuyên bố Bàn Môn Điếm, Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên đã nhất trí xoa dịu căng thẳng quân sự và giải trừ quân bị theo giai đoạn. Tuân theo thỏa thuận này, hai bên đã thảo luận về việc nhanh chóng khôi phục các đường dây liên lạc quân sự và vấn đề phi vũ trang Khu vực an ninh chung tại Bàn Môn Điếm trong một cuộc hội đàm cấp tướng vào tháng trước. Hai phía đã nhất trí sẽ tiếp tục thảo luận về vấn đề phi vũ trang, trong khi một trong những đường dây liên lạc liên Triều đã được khôi phục.

Trong cuộc hội đàm quân sự liên Triều cấp tướng tại Bàn Môn Điếm vào ngày 14/6, Seoul và Bình Nhưỡng đã nhất trí khôi phục các đường dây liên lạc liên Triều trên biển Tây và biển Đông. Hai bên cũng thảo luận phương án nối lại các đường dây này tại cuộc họp cấp chuyên viên vào ngày 25/6. Vấn đề đặt ra chính là một số vật liệu cần thiết cho việc kết nối, bao gồm thiết bị đấu nối cáp quang, đều nằm trong danh sách cấm vận của Liên hợp quốc với Bắc Triều Tiên. Do đó, trước khi tiến hành công tác nối lại các đường dây liên lạc liên Triều, Bộ Quốc phòng Hàn Quốc đã thảo luận với Hội đồng bảo an Liên hợp quốc và Mỹ về việc liệu cung cấp các vật liệu trên có vi phạm các nghị quyết cấm vận với Bình Nhưỡng, cũng chính là cam kết với cộng đồng quốc tế, hay không. 

Các biện pháp trừng phạt của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc với Bắc Triều Tiên có mục tiêu cuối cùng là giải quyết vấn đề hạt nhân miền Bắc trong hòa bình thông qua việc phi hạt nhân hóa nước này. Không còn nghi ngờ gì, việc khôi phục đường dây liên lạc quân sự liên Triều góp phần làm giảm căng thẳng quân sự và thiết lập hòa bình trên bán đảo Hàn Quốc. Tôi cho rằng Hội đồng bảo an Liên hợp quốc hiểu rõ tình huống này và đã đồng ý để miền Nam cung cấp một số thiết bị, bao gồm cáp quang, nhiên liệu và phương tiện vận chuyển tới Bắc Triều Tiên, dù chỉ trong giới hạn. Quyết định áp đặt các lệnh trừng phạt với Bắc Triều Tiên của Liên hợp quốc trên thực tế chỉ tập trung vào mục đích xây dựng hòa bình, và dường như việc chấp thuận cung cấp vật liệu cho miền Bắc lần này là một ngoại lệ.

Với quyết định này, hai miền Nam-Bắc được kỳ vọng sẽ tích cực thi hành các thỏa thuận song phương liên quan tới quân sự trong Tuyên bố Bàn Môn Điếm. Vào ngày 1/7 vừa qua, hai bên đã bình thường hóa một đường dây nóng giữa tàu thuyền hai nước trên biển Tây lần đầu tiên trong vòng 10 năm. Động thái này nhằm ngăn ngừa các xung đột ngẫu nhiên cũng như làm giảm căng thẳng quân sự quanh đường ranh giới trên biển (NLL) giữa Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên – một điểm nóng gây tranh cãi. Trong một động thái mang tính biểu tượng khác nhằm xoa dịu căng thẳng quân sự xuyên biên giới, quân đội Hàn quốc đã hoãn kế hoạch xây dựng các cơ sở mới tại các đơn vị quân sự gần Khu vực phi quân sự liên Triều (DMZ). Sự chú ý đang được hướng tới phản ứng của quân đội miền Bắc. 

Nhìn chung, vì các lý do chính trị hoặc các vấn đề nội bộ, Bắc Triều Tiên thường chậm đưa ra phản ứng về một sự kiện nhất định. Hàn Quốc đã có động thái mở đầu, và miền Bắc có thể sẽ trì hoãn một thời gian trước khi đưa ra biện pháp tương ứng. Chẳng hạn, Bắc Triều Tiên hoàn toàn có lý do để không nhất trí với việc phi vũ trang khu vực Bàn Môn Điếm do lo ngại các phản ứng tiêu cực tới xã hội khắt khe ở miền Bắc, như gia tăng số lượng người tị nạn hay bất ổn xã hội. Hàn Quốc luôn thoải mái đưa ra đề xuất và tạo điều kiện thuận lợi cho miền Bắc, nhưng Bình Nhưỡng lại ở trong một tình huống hoàn toàn khác. Do vậy, sẽ cần thêm thời gian để thực sự thi hành các thỏa thuận song phương đã đạt được. Seoul cần kiên trì thúc đẩy việc thi hành các thỏa thuận này.

Trong Tuyên bố Bàn Môn Điếm 27/4, lãnh đạo của Hàn Quốc và Bắc Triều Tiên đã cam kết nỗ lực xoa dịu căng thẳng quân sự và giải quyết một cách hiệu quả nguy cơ chiến tranh. Thỏa thuận này sẽ chỉ có ý nghĩa nếu cả hai miền Nam-Bắc cùng biến lời nói thành hành động, dù quá trình này sẽ mất nhiều thời gian. Hy vọng rằng hai bên sẽ tiến thêm một bước tới xây dựng lòng tin với việc khôi phục đường dây liên lạc quân sự liên Triều vừa qua.