ⓒ YONHAP News

Chủ tịch Ủy ban Quốc vụ Bắc Triều Tiên Kim Jong-un đã tái xuất trước công chúng, sau đợt vắng bóng 20 ngày làm dấy lên nhiều đồn đoán về tình trạng sức khỏe không khả quan của ông. Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) ngày 2/5 đưa tin Chủ tịch Kim đã tham dự lễ khánh thành nhà máy sản xuất phân bón Sunchon, tỉnh Nam Pyongan vào ngày Quốc tế Lao động (1/5). Đội ngũ tháp tùng nhà lãnh đạo miền Bắc gồm em gái Kim Yo-jong và một số nhân vật chóp bu của đảng Lao động, được cho là cũng vắng bóng trong thời gian qua. Trong ảnh tư liệu, nhà lãnh đạo cười nói vui vẻ cắt băng khánh thành nhà máy và biểu dương một số công nhân tham gia xây dựng công trình. Nhà bình luận chính trị Lee Jong-hoon phân tích sâu hơn.

 Sự xuất hiện trở lại của Chủ tịch Kim chứng tỏ ông vẫn khỏe mạnh. Trước đó, đã có một vài lần nhà lãnh đạo miền Bắc vắng mặt trước công chúng dẫn đến nhiều đồn đoán rằng sức khỏe ông ngày càng xấu đi. Tuy nhiên sau một thời gian, ông lại tái xuất giống cách thức của cha và ông nội. Lần này cũng vậy, ông Kim đã trở lại bất ngờ như để chứng minh với truyền thông nước ngoài. Chủ tịch Kim cười rất nhiều, nhưng tôi cảm thấy dường như ông đang cố cười và trông không thực sự khỏe mạnh. Cá nhân tôi khá nghi ngờ là ông Kim đã có sự cố nhẹ về sức khỏe. 
 
 Sau khi nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên vắng mặt ngày 15/4 trong lễ kỷ niệm sinh nhật ông nội Kim Nhật Thành, người sáng lập miền Bắc, tin đồn về sức khỏe của ông lan truyền rất nhanh. Đây là lần đầu tiên kể từ khi lên nắm quyền, ông Kim không tham dự sự kiện quan trọng này.
 Suy đoán về tình trạng sức khỏe của nhà lãnh đạo miền Bắc lan truyền khắp thế giới sau khi đài CNN, một trong những cơ quan truyền thông có ảnh hưởng ở Mỹ, đưa tin Chủ tịch Kim có dấu hiệu không ổn. Nghị sĩ Ji Seong-ho, người tị nạn Bắc Triều Tiên đầu tiên vừa đắc cử nghị sĩ Quốc hội Hàn Quốc, thậm chí còn tuyên bố 99% chắc chắn là ông Kim đã qua đời. Cũng có một số đồn thổi khác như nhà lãnh đạo đã nhiễm COVID-19, hay đã vội vã về Wonsan,tỉnh Gangwon cách ly vì một trong những thuộc cấp của ông nhiễm virus. Tuy nhiên, chính phủ Hàn Quốc liên tục bác bỏ những đồn đoán này, khẳng định không phát hiện dấu hiệu bất thường nào ở Bắc Triều Tiên.

 Có thể thấy rằng các báo cáo hoặc thông tin chính trị sai lệch càng đẩy các suy đoán đi xa hơn. Có khả năng chúng ta đã tiếp cận thông tin thiếu chuẩn xác về xã hội Bắc Triều Tiên khép kín. Thông thường, các phương tiện truyền thông miền Bắc sẽ đưa tin về hoạt động của nhà lãnh đạo sau một khoảng thời gian nhất định. Một khả năng khác là các cơ quan tình báo tận dụng nhiều kênh khác nhau để tìm hiểu những gì đang thực sự diễn ra ở nước này. Tất nhiên, quá trình này khá tốn thời gian. Lần này, ông Kim đã im hơi lặng tiếng trong thời gian tương đối dài, dẫn đến nhiều đồn thổi xoay quanh sức khỏe của ông. Tất nhiên, việc này không thường gặp chút nào, nhưng tôi nghĩ các phương tiện truyền thông vẫn nên cẩn thận với những tin đồn vô căn cứ.
 Chính phủ Hàn Quốc có nhiều phương tiện và kênh khác nhau để thu thập thông tin về Bắc Triều Tiên, và thường hợp tác với các cơ quan tình báo Mỹ để phân tích thông tin qua hình ảnh vệ tinh.
 

Sự chú ý đang đổ dồn về nhà máy phân bón Sunchon thuộc tỉnh Nam Pyongan, nơi Chủ tịch Kim Jong-un xuất hiện trở lại vào tuần trước. Đầu năm nay, nhà lãnh đạo miền Bắc đã đến đây trong chuyến thị sát đầu tiên của năm 2020, ngay sau khi ông cam kết thực hiện bước đột phá trực diện để giải quyết các thách thức tại cuộc họp toàn thể của Ủy ban trung ương đảng Lao động hồi cuối năm ngoái. Trong bối cảnh kinh tế đang gặp khủng hoảng do COVID-19, lễ khánh thành một nhà máy phân bón liên quan đến sinh kế cộng đồng được coi là phù hợp để nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên khẳng định cam kết xây dựng nền kinh tế tự chủ.

Buổi lễ diễn ra vào ngày Quốc tế lao động, một dịp rất quan trọng đối với Nhà nước xã hội chủ nghĩa Bắc Triều Tiên. Bình Nhưỡng đã liên tục nhấn mạnh tự lực tự cường tại Hội nghị nhân dân tối cao tháng trước. Tuy nhiên, thương mại giữa Bắc Triều Tiên và Trung Quốc bị đình chỉ do dịch COVID-19 đã khiến nền kinh tế miền Bắc vốn khó khăn càng thêm tồi tệ. Trong tình hình này, cải thiện sinh kế công cộng và hướng tới nền kinh tế tự chủ lại càng quan trọng hơn. Điều này giải thích cho sự xuất hiện trở lại của nhà lãnh đạo tại nhà máy phân bón.

Bất chấp sự xuất hiện trở lại của Chủ tịch Kim, vẫn có ý kiến nghi ngờ về tình trạng sức khỏe của ông và băn khoăn ai sẽ tiếp quản vị trí lãnh đạo đất nước trong trường hợp Chủ tịch Kim vắng mặt. CNN đã suy đoán em gái ông Kim Yo-jong sẽ trở thành nhà lãnh đạo kế tiếp của Bắc Triều Tiên. Trong một báo cáo công bố ngày 29/4, Cơ quan nghiên cứu lập pháp tại Quốc hội Hàn Quốc (NARS) cho biết vai trò và vị thế của bà Kim Yo-jong có thể được nâng tầm lên người kế nhiệm.

Nếu ông Kim Jong-un có vấn đề về sức khỏe, tất nhiên Bắc Triều Tiên sẽ huy động mọi biện pháp để chữa trị. Nhưng không ai có thể đảm bảo được sức khỏe của mình. Ngay cả Thủ tướng Anh Boris Johnson và Phu nhân Thủ tướng Canada Justin Trudeau đều dương tính với virus COVID-19. Ông Kim có dấu hiệu béo phì nên chắc đã có chút lo lắng về tình trạng sức khỏe của mình, và chọn em gái làm người thay thế trong trường hợp xấu. Quyền lực của bà Kim Yo-jong đã được tăng cường đáng kể trong thời gian gần đây. Rất có khả năng bà sẽ kế nhiệm anh trai trong trường hợp khẩn cấp.
 
 Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông rất vui khi thấy nhà lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un trở lại và khỏe mạnh. Ông đã đăng tải trên trang Twitter cá nhân những bức ảnh ông Kim đang cắt băng khánh thành tại buổi lễ, và cũng không quên ngỏ ý đối thoại với nhà lãnh đạo miền Bắc. Phản ứng tích cực của Tổng thống Trump về sự trở lại của Chủ tịch Kim làm dấy lên hy vọng về đối thoại Mỹ-Triều “từ trên xuống”, tạo tiền đề cho hội đàm song phương. Rất có thể hai nước đã tổ chức đối thoại không chính thức. Nếu không, phải chăng ông Trump lại đang dùng chiêu hô hào thái quá điển hình của mình?

 Nói một cách đơn giản, Tổng thống Trump đang bất lực tìm kiếm bước đột phá. Ông đã bị chỉ trích dữ dội vì không ứng phó tốt với đại dịch COVID-19 khiến số ca nhiễm và tử vong trong nước tăng vọt. Điểm này sẽ gây bất lợi cho ông trong đợt tái tranh cử Tổng thống tháng 11 tới. Có lẽ người đứng đầu Nhà Trắng hy vọng có thể tìm ra bước đột phá trong vấn đề Bắc Triều Tiên, và sẽ cố gắng giành được sự ủng hộ của công chúng Mỹ bằng cách chứng minh mình đang xử lý tốt các vấn đề ngoại giao liên quan đến Iran hoặc miền Bắc. Tôi đoán ông Trump và ông Kim có thể sẽ hội đàm qua điện thoại.
 
 Trong một diễn biến khác, ngày 3/5, Bắc Triều Tiên đã nổ súng vào một trạm gác của Hàn Quốc tại khu phi quân sự liên Triều (DMZ) phía Đông tỉnh Gangwon. Quân đội Hàn Quốc cũng đã bắn cảnh cáo. Vụ việc xảy ra chỉ một ngày sau khi truyền thông Nhà nước Bắc Triều Tiên đưa tin về sự trở lại của nhà lãnh đạo Kim jong-un. Rất may là phía Hàn Quốc không có thương vong. Đây là lần đầu tiên miền Bắc vi phạm Thỏa thuận quân sự liên Triều 19/9 ở khu vực biên giới. Quân đội Hàn Quốc đang tiến hành điều tra chi tiết vụ việc.

Bộ Tư lệnh Liên hợp quốc đang điều tra vụ Bắc Triều Tiên nổ súng vào trạm gác của Hàn Quốc để xác định đây là hành động cố ý hay vô tình. Cho đến hiện tại, quân đội Hàn Quốc và Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đều nhận định đây chỉ là tai nạn. Cá nhân tôi tán thành với kết luận này. Sự việc này quá nhỏ để gọi là động thái khiêu khích có chủ ý. Từ trước đến giờ, Bình Nhưỡng thường phóng tên lửa để khiêu khích Hàn Quốc hoặc Mỹ chứ không nổ súng. Nếu ông Kim thực sự có ý định thể hiện điều gì đó hoặc thu hút sự chú ý cho lần trở lại này, ít nhất thì Bình Nhưỡng đã có thể phóng vũ khí tầm ngắn.
 
 Nhà lãnh đạo miền Bắc Kim Jong-un được cho là sẽ tập trung giải quyết các vấn đề kinh tế và cải thiện sinh kế cộng đồng trong thời điểm hiện tại. Trước đây, cũng có một số lần ông vắng bóng một thời gian để kiểm tra một số địa điểm liên quan đến tình hình sinh kế của người dân, như trang trại cá và nhà máy giày, rồi xuất hiện trở lại. Trong bối cảnh Bắc Triều Tiên đang tập trung mọi nỗ lực vào phục hồi nền kinh tế, dư luận đang quan tâm liệu Bình Nhưỡng có phản ứng tích cực với các kế hoạch hợp tác kinh tế liên Triều của Seoul hay không. Trước mắt, hy vọng hai miền có thể đàm thảo về dự án kết nối lại các tuyến đường sắt xuyên biên giới và tour du lịch khách lẻ của Hàn Quốc tới Bắc Triều Tiên.