Các quốc gia mới nổi kết thúc thời kỳ tăng trưởng mạnh
Nguy cơ tăng trưởng chậm của các nền kinh tế mới nổi đang phủ bóng đen trên nền kinh tế Hàn Quốc. Mỹ, Trung Quốc và các nước phát triển khác đang trải qua thời kỳ tăng trưởng mờ nhạt đã khiến cho các nền kinh tế mới nổi rơi vào khủng hoảng, trở thành gánh nặng cho kinh tế Hàn Quốc. Vậy những rủi ro mà các nền kinh tế mới nổi đang phải trải qua là gì và Hàn Quốc cần phải đối phó với tình hình đó thế nào. Tiến sĩ Lee Ji-seon thuộc Viện nghiên cứu kinh tế LG sẽ giải thích về vấn đề này và rước tiên ông nói về tình hình kinh tế hiện nay của các quốc gia mới nổi.

Trong những năm 2000, kinh tế toàn cầu tăng trưởng nhanh chóng nhờ vào chính sách cải cách kinh tế và mở cửa thị trường của Trung Quốc cũng như sự toàn cầu hóa của các nước phát triển. Giá nguyên vật liệu tăng mạnh khiến cho những quốc gia giàu tài nguyên như Bra-xin dẫn dắt tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Nhưng những quốc gia từng được kỳ vọng là đầu tàu kinh tế thế giới trong tương lai này hiện đang có dấu hiệu trở thành gánh nặng của kinh tế toàn cầu. Các quốc gia đó không chỉ bị chững lại tạm thời trong tăng trưởng mà còn gặp nhiều vấn đề về cấu trúc kinh tế. Việc các nền kinh tế mới nổi chỉ tăng trung bình 5,6% ngay cả trong cuộc khủng hoảng kinh tế Mỹ vào năm 2008 hay khủng hoảng nợ công châu Âu cho thấy đà tăng của các nền kinh tế mới đã chạm trần.

Nguyên nhân rủi ro ở thị trường mới nổi
Năm 2001, BRICs, nhóm nền kinh tế mới nổi đầy triển vọng gồm Brazil, Nga, Ấn Độ và Trung Quốc đã đạt tốc độ tăng trưởng thần tốc khi sở hữu lãnh thổ rộng lớn, nhân lực dồi dào và tài nguyên phong phú. Đặc biệt, trong nhóm này, Trung Quốc đã đạt tăng trưởng kinh tế trung bình hàng năm là 11,2% trong vòng năm năm kể từ năm 2006, và đã sớm trở thành quốc gia sánh vai với cường quốc Mỹ tạo thành nhóm G2. Tuy nhiên, việc Bắc Kinh đang phát triển chậm lại cùng với sự suy yếu của các quốc gia phát triển khác cho thấy thời kỳ tăng trưởng kinh tế của các quốc gia mới nổi đang đi xuống. Bà Lee Ji-seon nhận định:

Nguyên nhân lớn nhất khiến các nền kinh tế mới nổi tăng trưởng chậm lại là do nhu cầu của hai trụ cột kinh tế toàn cầu là các quốc gia phát triển và Trung Quốc giảm xuống. Vào thời kỳ trước khi xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, các quốc gia phát triển tăng trưởng bằng cách mở rộng cho vay tiêu dùng. Nhưng sau năm 2008, tốc độ vay nợ chỉ bằng một nửa so với thời điểm trước khủng hoảng. Bên cạnh đó, Trung Quốc, quốc gia dẫn đầu tăng trưởng kinh tế toàn cầu, cũng không đạt được 7% tốc độ tăng trưởng trong năm nay. Trong khi đó, Chính phủ Trung Quốc lại xúc tiến chuyển đổi cơ cấu tập trung tiêu thụ trong nước, ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động xuất khẩu của các quốc gia đang phát triển. Gần đây, đầu tư ở Trung Quốc chậm lại và có khả năng còn giảm hơn nữa trong tương lai. Vấn đề nằm ở chỗ, khi đầu tư giảm xuống thì việc phục hồi kinh tế sẽ trở nên vô cùng khó khăn, giống như các quốc gia cũng từng có tốc độ tăng trưởng nhanh trong quá khứ như Hàn Quốc và Nhật Bản. Nếu mức độ đầu tư ở Trung Quốc thấp thì khả năng nhập khẩu các nguyên vật liệu và hàng hóa từ các quốc gia mới nổi sẽ giảm xuống, làm thu hẹp thêm cơ hội tăng trưởng của các nước đó.

Khủng hoảng từ các nền kinh tế mới nổi tác động đến Hàn Quốc
Sự chững lại của các nền kinh tế mới nổi không thể bị coi nhẹ. Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) dự báo mức tăng trưởng kinh tế của các nước này ở mức thấp khoảng 4% trong năm nay, thấp hơn mức 6,2% được ghi nhận trong năm 2011. Bên cạnh đó, khả năng Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) tăng lãi suất cơ bản càng làm tăng thêm những khó khăn cho các nền kinh tế này. Riêng trong tháng 8 và tháng 9 năm nay khi FED họp về việc tăng lãi suất, có khoảng 46,6 tỷ USD vốn nước ngoài bị rút khỏi các thị trường mới nổi, vượt qua cả mức 40,3 tỷ USD thất thoát trong cả năm 2014. Giá trị đồng tiền của các nền kinh tế mới nổi cũng đang giảm mạnh. Như trong tháng 9 mới đây, giá tiền của các nước này đã giảm 13,4%, mức thấp nhất kể từ năm 2000. Những rủi ro đó đang ảnh hưởng xấu đến kinh tế Hàn Quốc. Tiến sĩ Lee Ji-seon cho biết:

Các nền kinh tế mới nổi tăng trưởng yếu ớt ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế Hàn Quốc do đây là thị trường xuất khẩu chủ yếu, chiếm khoảng 56% kim ngạch xuất khẩu của Seoul. Tỷ trọng của các nền kinh tế mới nổi xét theo tỷ giá hối đoái là 40% kinh tế toàn cầu và 57% sức mua. Những số liệu đó cho thấy kinh tế Hàn Quốc phụ thuộc đáng kể vào các thị trường này. Còn về giá trị gia tăng, xuất khẩu sang các nước kinh tế mới nổi chiếm khoảng 23% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Hàn Quốc. Xuất khẩu của Seoul hiện nay đã ngày càng trì trệ hơn do nhiều quốc gia thúc đẩy các ngành dịch vụ cũng như có sự thay đổi trong cơ cấu kinh tế. Sự suy thoái của các nền kinh tế mới nổi có thể sẽ làm giảm tốc độ tăng trưởng của Hàn Quốc xuống thêm nữa.

Bài toán được đề ra cho Hàn Quốc
Cho đến những năm 1990, Hàn Quốc xuất khẩu chủ yếu sang các nước phát triển. Nhưng khi các quốc gia mới nổi bắt đầu dẫn dắt nền kinh tế toàn cầu trong những năm 2000 thì Seoul đã tìm cách đa dạng hóa xuất khẩu và tìm kiếm những thị trường mới. Kết quả là xuất khẩu của Hàn Quốc sang các quốc gia mới nổi đã chiếm một tỷ trọng lớn, cụ thể, kim ngạch xuất khẩu của Seoul sang Bắc Kinh chiếm 25%. Tuy nhiên, tình hình đang dần thay đổi. Tính đến tháng 9 năm nay, xuất khẩu của Hàn Quốc sang các quốc gia đang phát triển chỉ đạt mức 228,5 tỷ USD, giảm 6,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này cao hơn 0,9% so với mức giảm 5,9% sang các quốc gia phát triển và cao hơn 0,2% so với mức giảm 6,6% tổng kim ngạch xuất khẩu của quốc gia. Đặc biệt xuất khẩu sang Cộng đồng các quốc gia độc lập (CIS) giảm 52,7%, sang Khối thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR) giảm 22,7%. Trong những năm 2000, Hàn Quốc đã tìm thấy hướng xuất khẩu mới sang các quốc gia mới nổi, và nay nước này cần tìm thêm một hướng đi khác. Tiến sĩ Lee Ji-seon đề xuất:

Suy thoái ở các nền kinh tế mới nổi đề ra hai thách thức cho kinh tế Hàn Quốc. Thứ nhất là kinh tế Hàn Quốc cần phải tìm cách để vượt qua những giới hạn cho tăng trưởng theo định hướng xuất khẩu thông qua đẩy mạnh tiêu thụ trong nước. Seoul nên phát triển thị trường nội địa bằng cách tăng cường mạng lưới an sinh xã hội, tìm kiếm cải cách cơ cấu và loại bỏ những khó khăn trong việc cung cấp dịch vụ. Thứ hai, các doanh nghiệp cần phải thay đổi cách đối phó tùy tình hình. Thực tế là song song với việc các nền kinh tế mới nổi đang tăng trưởng chậm, thì cũng luôn tồn tại một mặt tích cực. Chẳng hạn như chúng ta cần nhìn vào thực tế rằng một số các quốc gia lớn như Trung Quốc cũng đang đẩy mạnh đô thị hóa hơn, nhóm những khách hàng có sức mua ngày càng nhiều hơn và quy mô thị trường nội địa của họ cũng đang nhanh chóng mở rộng. Thông qua việc xem xét lại các chiến lược phát triển, các doanh nghiệp Hàn Quốc sẽ có thể tìm thấy những cơ hội mới.

Các nền kinh tế mới nổi tăng trưởng chậm lại đã trở thành vấn đề nan giải với Hàn Quốc vốn đang phải vật lộn với tăng trưởng thấp và kinh tế trì trệ. Hàn Quốc cần sẵn sàng và đưa ra nhiều phương án dự phòng khác nhau trong trường hợp Cục dự trữ liên bang Mỹ tăng lãi suất, làm gia tăng bất ổn ở các thị trường mới nổi. Hơn bao giờ hết, Hàn Quốc nên coi đây là cơ hội để củng cố nền tảng kinh tế quốc gia.