Từ ngày 18/5 đến ngày 21/5 vừa qua, vở opera mang tên “Orlando finto pazzo” được Dàn nhạc giao hưởng opera quốc gia trình diễn trên sân khấu Trung tâm nghệ thuật LG, phường Yeoksam, Seoul. Orlando finto pazzo, tạm dịch là “Orlando giả điên”, do nhà soạn nhạc người Ý tài ba Antonio Lucio Vivaldi sáng tác vào thời kỳ Baroque, giai đoạn năm 1700. Xoay quanh câu chuyện về nhân vật chính Orlando, vở opera “Orlando giả điên” khắc họa mối quan hệ rối ren của bảy nhân vật với những cảm xúc lẫn lộn, đan xen giữa tình yêu và ghen tuông, lòng thù hận và sự trả thù.

“Orlando giả điên”, tác phẩm nghệ thuật quý giá của 300 năm trước, tưởng như đã chìm vào quên lãng, và khán giả ngày nay khó có cơ hội được thưởng thức trên sân khấu trong nước cũng như quốc tế. Dàn nhạc giao hưởng quốc gia Hàn Quốc đã táo bạo thể hiện lại vở nhạc kịch lần đầu tiên trên sân khấu tại Hàn Quốc cũng như toàn châu Á trong tháng 5 vừa qua như một món quà bất ngờ dành cho khán giả. Các nghệ sĩ trong trang phục lộng lẫy mang đậm phong cách thời đại Baroque cổ xưa xuất hiện trong nền nhạc sống động là điểm hấp dẫn mà khán giả không thể bỏ qua khi thưởng thức kiệt tác nghệ thuật này. Ngoài ra, sự xuất hiện của giọng phản nam cao (counter tenor) còn khá lạ lẫm với khán giả Hàn Quốc cũng chính là điểm nhấn độc đáo của tác phẩm. Giữ trọn vẹn âm hưởng những bài hát của ca sĩ castrato (ca sĩ nam bị hoạn để giữ giọng cao, trong) từng giữ ngôi vương trong thể loại opera thời kỳ Baroque, giọng phản nam cao đã thu hút sự chú ý của khán giả trong tác phẩm “Orlando giả điên” lần này. Một số khán giả cho biết rằng: “Đây là lần đầu tiên tôi được thưởng thức giọng phản nam cao. Tôi thực sự ngạc nhiên vì giọng phản nam cao rất trong và cao không kém gì giọng nữ cao. Buổi biểu diễn rất thú vị và còn ý nghĩa hơn khi vở opera thời kỳ Baroque đầu tiên tại Hàn Quốc lại được thực hiện bởi dàn nhạc giao hưởng quốc gia.” “Vở diễn để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi. Hai giọng phản nam cao đều thể hiện sắc thái và cá tính riêng.” “Vốn quen thuộc với giọng nam trầm, tôi thấy buổi biểu diễn lần này rất thú vị là mới lạ với sự tham gia của hai giọng phản nam cao.”

Nghệ sĩ Hàn Quốc chinh phục thị trường âm nhạc quốc tế
Hai giọng phản nam cao xuất hiện trong vở “Orlando giả điên” là Lee Dong-gyu, người tiên phong mở đường cho thế hệ giọng phản nam cao của Hàn Quốc và nghệ sĩ trẻ đầy tài năng là Jung Si-man. Đặc biệt, Jung Si-man, nghệ sĩ chính thức ra mắt làng nhạc opera trong nước thông qua buổi biểu diễn lần này đã tạo được dấu ấn sâu sắc trong lòng khán giả yêu nhạc. Một số khán giả nhận xét: “Tôi đã từng xem một số giọng phản nam cao biểu diễn nhưng chưa thấy ai sở hữu tông giọng vang như nghệ sĩ Jung Si-man. Tuy đây là lần biểu diễn đầu tiên, giọng hát của anh đã để lại ấn tượng sâu sắc trong tôi.” “Jung Si-man sở hữu giọng hát mang biểu cảm đa màu sắc. Tôi rất thích giọng hát của anh.” “Jung Si-man xứng đáng là ca sĩ tầm cỡ thế giới khi sở hữu giọng hát thiên phú cùng khả năng diễn xuất tuyệt vời. Đây là một nhân tài sẽ còn tỏa sáng hơn nữa không chỉ trên sân khấu trong nước mà cả trên thế giới.”

Tuy mới lần đầu tiên xuất hiện trên sân khấu opera Hàn Quốc, giọng phản nam cao Jung Si-man hiện là nghệ sĩ gây chú ý tại thị trường âm nhạc Mỹ. Năm 2009, anh giành giải nghệ sĩ trẻ xuất sắc tại cuộc thi hát nhạc giao hưởng quốc tế Alexander Girardi tổ chức tại Đức, đồng thời giành chiến thắng tại hạng mục giải thưởng giọng phản nam cao xuất sắc nhất trong cuộc thi hát nhạc giao hưởng quốc tế Francisco Vinas tổ chức tại Tây Ban Nha năm 2010. Vào năm 2015, với chiến thắng trong cuộc thi nhạc thính phòng quốc tế Opera Index của Mỹ, giọng ca vàng Jung Si-man đã được công ty quản lý nổi tiếng của Mỹ “Ken Benson Artists” để mắt đến. Mối duyên này là bàn đạp giúp anh có bước tiến mới trên con đường hoạt động âm nhạc. Kết thúc màn trình diễn ra mắt khán giả nước nhà, ca sĩ Jung Si-man bày tỏ: “Tôi như vừa trải qua một giấc mơ với cảm giác buồn vui lẫn lộn. Vì đây là sân khấu ra mắt khán giả tại Hàn Quốc, tôi cảm thấy mình mang trọng trách lớn và đã đầu tư nhiều công sức cho buổi biểu diễn lần này. Một ca sĩ opera giọng phản nam cao hoạt động tại Hàn Quốc là điều không hề dễ dàng. Vì tần suất biểu diễn rất ít nên bản thân tôi cảm thấy vô cùng vinh dự khi được tham gia vở diễn thời Baroque vốn xa lạ đối với cả dàn nhạc giao hưởng quốc gia lẫn khán giả trong nước.”

Từ vi-ô-lông đến thanh nhạc
Jung Si-man là một người đam mê nhạc cổ điển, nhưng thanh nhạc lại không phải là lựa chọn đầu tiên của anh. Đặt mục tiêu theo học chuyên ngành đàn vi-ô-lông, việc tham gia đội hợp ca của nhà thờ và có màn biểu diễn solo đã tạo nên bước ngoặt cuộc đời cho cậu bé học sinh lớp 12 khi ấy. Ca sĩ Jung Si-man chia sẻ: “Tôi tham gia vào dàn hợp ca của nhà thờ khi còn chưa vỡ giọng, và cả đến khi đã vỡ giọng thì giọng hát của tôi vẫn không hề thay đổi. Vì thế tôi tiếp tục tham gia dàn hợp ca và cũng có cơ hội trình diễn đơn ca cho đến hết năm học cấp ba. Đến một ngày, tại một chương trình âm nhạc do nhà thờ tổ chức, một vị khán giả nói với tôi rằng tôi có chất giọng phản nam cao và nên thử sức với chuyên ngành này. Đó là thời gian tôi cảm thấy thực sự bối rối vì lúc đó tôi đang theo học đàn vi-ô-lông và cũng có thể tôi sẽ gặp rủi ro nếu rẽ sang hướng đi mới. Tuy nhiên, cũng rất đam mê ca hát. Vì thế mà tôi quyết định thử sức mình. Sau khi học vài tháng, tôi tham gia ứng thí vào một trường đại học ở Mỹ.”

Vào thời đó, giọng phản nam cao là khái niệm còn khá lạ lẫm với công chúng và cũng không có những lớp học đào tạo chuyên sâu tại Hàn Quốc. Nhưng với Jung Si- man, chỉ cần được hát thôi cũng đủ tiếp thêm dũng khí để anh bước ra một thế giới hoàn toàn lạ lẫm.
Castrato là từ để chỉ các ca sĩ nam bị hoạn trước khi vỡ giọng để giữ giọng hát trong và cao. Nhờ thế hệ giọng ca Castrato mà dòng nhạc opera tại châu Âu đặc biệt phát triển trong giai đoạn thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII. Âm vực cao, trong, mềm mại phát ra từ nam giới làm rung động tâm hồn người thưởng thức. Ca sĩ Farinelli được biết đến thông qua bộ phim điện ảnh cùng tên là một trong số giọng ca Castrato vĩ đại nhất của mọi thời đại.

Để phục vụ tầng lớp khán giả yêu thích giọng hát của Castrato, nhiều nhà soạn nhạc cổ điển như Johann Sebastian Bach, George Frideric Handel hay Wolfgang Amadeus Mozart đã sáng tác các bản nhạc aria dành riêng cho giọng Castrato. Trong thời gian học thanh nhạc, nghệ sĩ Jung Si-man đã hiểu được các ca sĩ castrato có tài năng xuất chúng như thế nào. Anh chia sẻ: “Những bản nhạc mà Mozart viết riêng cho giọng castrato rất khó. Nhiều bản nhạc đòi hỏi kỹ thuật hát điêu luyện và khả năng lấy hơi tốt. Các nốt cao được hát nhỏ nhưng vẫn khiến người nghe phải ngây ngất, giống như trong bộ phim Farinelli. Đó chính là điểm độc đáo của giọng castrato.”

Do hành vi trái đạo đức đối với các castrato bị phê phán, đến thế kỷ XIX, các nghệ sĩ castrato bị thất thế, giọng castrato được trao cho giọng nữ cao soprano đảm nhận. Đến giai đoạn những năm 1970, giọng phản nam cao bắt đầu được giới nghệ thuật chú ý đến khi khôi phục lại dòng chảy của phong cách và linh hồn của âm nhạc cổ xưa.

Giọng hát đặc biệt, hiếm có
Lý do giọng phản nam cao hiếm không chỉ do ít người dám thử sức với lĩnh vực này, mà quan trọng hơn cả là do đây là chất giọng không phải ai cũng có. Giọng phản nam cao phải có giọng hát trong, có thể thể hiện mọi âm vực trầm bổng khác nhau, và đặc biệt phải đam mê nhạc cổ điển. Nghệ sĩ Jung Si-man cho biết: “Các ca sĩ nhạc thính phòng thường thể hiện các tác phẩm có tính kịch, mạnh mẽ và hùng tráng như các bản nhạc của nhà soạn nhạc người Ý Giuseppe Verdi và Giacomo Puccini. Những giọng phản nam cao như chúng tôi lại phải thể hiện các tác phẩm tĩnh lặng hơn. Vì thế mà nhiều người không hợp, không thể hát, hoặc có thể không thích dòng nhạc cổ Baroque. Đây là thể loại không phải ai cũng chinh phục được.”

Với tài năng thiên bẩm, Jung Si-man đến với nghiệp ca sĩ phản nam cao như một định mệnh. Sau khi nhập học Trường đại học âm nhạc Mannes của Mỹ, trong năm đầu tiên, anh đã vượt qua vòng sơ khảo của cuộc thi nhạc thính phòng quốc tế mà không quá vất vả. Anh chia sẻ: “Khi còn là sinh viên năm thứ nhất, tôi đã rất kiêu ngạo vì không cần luyện tập tôi vẫn có thể xử lý được các nốt cao và mọi người xung quanh khen ngợi giọng hát của tôi đẹp. Cuộc thi đầu tiên tôi tham gia là Cuộc thi hát nhạc giao hưởng Viñas và tôi đã vượt qua vòng 1 một cách dễ dàng. Nhưng nếu cứ mãi tự mãn về bản thân thì có lẽ tôi đã thất bại từ lâu, may mắn rằng tôi đã sớm thức tỉnh. Chính giáo sư của tôi đã chỉ cho tôi thấy rằng ông có thể nhận ra ngay tôi đã không chăm chỉ học hành.”

Jung Si-man đã thức tỉnh ngay sau khi được giáo viên góp ý. Anh chăm chỉ tập hát và ngồi trước đàn piano hàng giờ đồng hồ tập luyện như đang biểu diễn trên sân khấu thực sự. Anh cho biết thêm: “Ngay cả khi không hát, tôi vẫn luôn nghĩ về các tác phẩm. Giai điệu và lời bái hát luôn luẩn quẩn trong đầu tôi. Tôi vừa đánh đàn vừa tập hát, hoặc dành thời gian tập với người đệm nhạc. Thường thì khi tham gia các cuộc thi nhạc thính phòng quốc tế, thí sinh phải phối hợp với người đệm nhạc do phía ban tổ chức chỉ định. Nếu chuẩn bị không kỹ sẽ rất khó khớp với người đệm nhạc. Khác với lần đầu tham gia cuộc thi, lần sau tôi đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng.

Sau gần ba năm miệt mài luyện tập, những nỗ lực của anh đã được đền đáp xứng đáng. Với chiến thắng đầu tiên vào năm 2009, ca sĩ Jung Si-man tiếp tục giành thắng lợi tại nhiều cuộc thi, và gần đây nhất là cuộc thi hát nhạc giao hưởng quốc tế Gerda Lisner vào tháng 4 năm 2016, Jung Si-man đã được công nhận là ca sĩ giọng phản nam cao xuất sắc nhất.

Năm 2015, Jung Si-man đảm nhận vai chính trong vở opera “Flight” và chính thức ra mắt khán giả nước Mỹ. Tạp chí chuyên viết về opera tiêu biểu của Mỹ là “Opera News” khi đó đã ca ngợi Jung Si-man là “ca sĩ nhạc thính phòng không chỉ sở hữu âm vực rộng mà còn có khả năng diễn xuất tinh tế với sắc thái biểu cảm phong phú”. Thành công nối tiếp thành công, Jung Si-man gia nhập công ty quản lý nổi tiếng của Mỹ là Ken Benson Artists, nơi tạo đà giúp anh đến với những sân khấu quy mô lớn hơn. Nhà bình luận âm nhạc Jang Il-beom cho biết: “Jung Si-man là ca sĩ giọng phản nam cao còn rất trẻ, sở hữu giọng hát đầy nội lực. Anh là ca sĩ đầy triển vọng, sẵn sàng thử sức với các tác phẩm đa dạng thời kỳ Baroque, tích cực tham gia các hoạt động nghệ thuật sôi nổi không chỉ ở Mỹ, châu Âu mà ở cả Hàn Quốc. Tôi mong đợi sân khấu opera của Hàn Quốc sẽ được mở rộng hơn trong tương lai với sự tham gia của ca sĩ nhạc thính phòng đầy hứa hẹn như Jung Si-man.”

Năm 2015, với lời mời của dàn giao hưởng Cecilia của Mỹ, Jung Si-man có cơ hội đứng trên sân khấu của Nhà hát Carnegie, New York trong buổi biểu diễn trường ca Messiah của nhạc sĩ George Frideric Handel. Với màn biểu diễn này, anh được lời khen ngợi là “ca sĩ nhạc thính phòng có giọng ca đẹp và thần bí làm lay động lòng người”. Jung Si-man, ca sĩ trẻ tuổi với tài năng tỏa sáng vẫn luôn tỏ ra khiêm nhường. Anh tâm sự: “Khi học nhạc, tôi hiểu rằng âm nhạc là con đường nhiều chông gai. Dù luôn xuất hiện trước công chúng với hình ảnh lộng lẫy, nhưng khiếm tốn mới là tố chất quan trọng nhất cần có ở một người nghệ sĩ. Tôi muốn trở thành một ca sĩ nhạc thính phòng khiêm nhường, nhận thức được con đường mình đi đầy chông gai để từ đó không ngừng học hỏi và hoàn thiện bản thân. Trở thành một nghệ sĩ gần gũi với khán giả là ước mơ của tôi.”

Không ngừng nỗ lực vì sứ mệnh cao cả
Sau khi ra mắt khán giả trong nước qua vở opera “Orlando giả điên”, Jung Si-man sẽ có cơ hội đến gần hơn khán giả Hàn Quốc với buổi biểu diễn tại Trung tâm nghệ thuật Seoul vào tháng 7 tới đây. Anh bày tỏ: “Mỗi dịp gặp gỡ khán giả lại khiến tôi có ý thức trách nhiệm hơn với sự nghiệp của mình. Nhờ có đàn anh Lee Dong-gyu mà tôi như được tiếp thêm sức mạnh. Tôi cũng muốn trở thành nguồn động lực giúp đỡ cho những hậu bối có cùng đam mê. Tôi sẽ nỗ lực để hình ảnh ca sĩ giọng phản nam cao trở nên thân thuộc với khán giả, khiến họ không còn cảm thấy xa lạ, giống như hình ảnh giọng nữ cao soprano hay giọng nam cao tenor. Giọng phản nam cao rất phổ biến tại nước ngoài. Do đó, tôi cảm nhận được trọng trách lớn lao của mình trong nỗ lực tạo dựng hình ảnh nghệ sĩ giọng phản nam cao tại Hàn Quốc.”

Jung Si-man muốn tạo dựng nên sân khấu không chỉ của riêng anh, mà còn là sân khấu hội tụ của tất cả ca sĩ giọng phản nam cao của nước nhà. Những nỗ lực hiện tại của anh hứa hẹn sẽ dẫn dắt khán giả Hàn Quốc đến gần hơn thế giới nhạc thính phòng tinh tế.